Υπάρχουν, όμως, πηγές ενέργειας που μπορούμε να αξιοποιήσουμε στη χώρα. Και πρώτα η υδροηλεκτρική (ΥΗ). Το ανάγλυφο της χώρας μας δίνει τεράστιες δυνατότητες που πρέπει να αξιοποιήσουμε. Για κάποιους λόγους που δεν μπορώ να καταλάβω, το πολιτικό σύστημα τις αγνοεί. Τα αφαίρεσε από τα δύο τελευταία ΕΣΕΚ (Εθνικά σχέδια για την ενέργεια και την κλιματική αλλαγή) εκτός της Μεσοχώρας του 2017 και της Συκιάς του 2019. Αυτό που είναι τραγικό, είναι η ιστορία με τον Ταμιευτήρα και το ΥΗ της Μεσοχώρας. Έτοιμο για λειτουργία (με μικρές συντηρήσεις κ.λπ.) εδώ και 20 χρόνια. Μια επένδυση της τάξεως των 500 εκατ. ευρώ σε σημερινές τιμές της ΔΕΗ. Τι χρειάζεται για να αρχίσει να γεμίζει; Να δοθούν οι αποζημιώσεις σε μέρος των θιγόμενων ιδιοκτησιών. Θα μπορούσαν με έναν νόμο να ορίσουν τιμές που θα ικανοποιούσαν τους ιδιοκτήτες και να αρχίσει η πλήρωση του ταμιευτήρα. Σε δύο χρόνια θα είχαμε παραγωγή καθαρής ενέργειας 350 GWh τον χρόνο. Κάτι ανάλογο ισχύει για το φράγμα της Συκιάς που είναι έτοιμο περισσότερο από 50% και θα μπορούσε να παράγει άλλη τόση τουλάχιστον ενέργεια. Εάν μεταφερόταν και νερό στη Θεσσαλία, θα σταματούσε η άντληση νερών και θα εξοικονομούσαμε 700 GWh. Τι σημαίνουν αυτά; Η ετήσια κατανάλωση ενέργειας της χώρας είναι κοντά στις 55.000 GWh. Θα καλύπταμε ένα σημαντικό ποσοστό της ζήτησης, ενώ θα συμπληρώναμε τις άλλες ΑΠΕ (ηλιακή και αιολική) με δυνατότητα αποθήκευσης ενέργειας. Παρ’ όλα τα πλεονεκτήματα, στην Κυβέρνηση υπάρχει απαγόρευση συζήτησης του θέματος μαζί με τον αποκλεισμό ερωτήσεων προς τον Πρωθυπουργό για το θέμα στη ΔΕΘ. Το Τμήμα Περιβάλλοντος του ΣΥΡΙΖΑ (Γεροβασίλη, Φάμελος, Δούρου) είναι αντίθετο στη δημιουργία της μονάδας αντλησιοταμίευσης του Αυλακίου και προτείνει το γκρέμισμα (την ακύρωση του Φράγματος Συκιάς και την αποκατάσταση του ποταμού) των έργων της Συκιάς. Βέβαια, ο κ. Φάμελος δήλωσε στο Θεσσαλία TV ότι θεωρεί την ΥΗ πράσινη ενέργεια και μάλλον είναι υπέρ της αξιοποίησης. Πώς, όταν αρνείται την κατασκευή όλων; Πρέπει να το εξηγήσει.
Ένα άλλο θέμα που αγνοείται είναι η δημιουργία μονάδων μεθανικής ζύμωσης. Οι μονάδες αυτές αξιοποιούν απόβλητα μονάδων, αλλά και τα ζυμώσιμα σκουπίδια μας. Παράγουν μεθάνιο, αλλά και το υπόλειμμα που έχει σημαντική περιεκτικότητα σε θρεπτικά στοιχεία τόσο απαραίτητα και ακριβά για τον πρωτογενή τομέα. Καμία προσπάθεια προώθησής τους, ούτε προσπάθεια βελτίωσης των μεθόδων εφαρμογής στο χωράφι για μείωση των απωλειών, κυρίως αμμωνίας, και υποκατάσταση αζωτούχων λιπασμάτων. Φυσικά θα προστατεύσει το περιβάλλον. Η ρύπανση από κτηνοτροφικές μονάδες και μικρές βιομηχανίες συναντάται σε πολλές περιοχές της Θεσσαλίας, αλλά και στη χώρα γενικότερα. Στο φράγμα Αγιονερίου θα μπορούσαν να μειώσουν τη ρύπανση όσο και στον Τιταρίσο πιο κάτω. Στο Συνέδριο για τον Πηνειό μια ομάδα ερευνητών βρήκε ότι η ρύπανση προέρχεται από κτηνοτροφικές και βιομηχανικές μονάδες κατά μήκος του. Κάποιες μονάδες μεθανικής ζύμωσης θα έλυναν πολλά προβλήματα. Φυσικά και στις πόλεις μας ο διαχωρισμός των ζυμώσιμων θα έδινε λύσεις σε πολλά προβλήματα: παραγωγή ενέργειας, ανακύκλωση στοιχείων, λίπανση καλλιεργειών, καλύτερη λειτουργία των χωματερών και προστασία του περιβάλλοντος.
Η αξιοποίηση της βιομάζας είναι ένα άλλο θέμα που δεν απασχολεί κανέναν. Πριν λίγες μέρες πέρασα από περιοχές με αρδευτικές και στραγγιστικές διώρυγες. Είναι γεμάτες με καλάμια. Όλα αυτά θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για να ζεσταθούμε τον χειμώνα. Το ίδιο ισχύει για τα υπολείμματα καλαμποκιού (πάνω από έναν τόνο το στρέμμα) ή του βαμβακιού (250 κιλά/στρ.) ή για τα υπολείμματα των κλαδεμάτων (500 κιλά/στρ.). Σε ένα από τα τελευταία διδακτορικά που επέβλεψα, αναπτύχθηκε ένα μοντέλο λειτουργίας των μηχανημάτων συγκομιδής βιομάζας για ελαχιστοποίηση του κόστους συγκομιδής. Αλλά δεν φαίνεται να υπάρχει ενδιαφέρον από κανέναν.
Γενικά, δεν φαίνεται να απασχολεί ιδιαίτερα κανέναν να βρούμε τρόπους να υποκαταστήσουμε τα εισαγόμενα φυσικό αέριο και πετρέλαιο με τοπικούς πόρους. Για να μην πω για την αδράνεια αξιοποίησης των εγχώριων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, που πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι υπάρχουν στο υπέδαφός μας. Όλες οι χώρες της Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου, τα αξιοποιούν. Ακόμη και η Αλβανία φαίνεται να βρήκε σημαντικό κοίτασμα κοντά στα σύνορά μας. Εμείς έχουμε «οικολόγους» που είναι αντίθετοι σε οποιοδήποτε τεχνικό έργο γίνεται στη χώρα. Και ένα πολιτικό προσωπικό που αρνείται να ασχοληθεί με λύσεις που θέλουν δουλειά και χρόνο. Οι πολίτες πώς αντιδρούν;
Γράφει ο Φάνης Γέμτος,
γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
