Ξεχνούν ότι από τη δημιουργία ενός καταλόγου έργων μέχρι την ωρίμανσή τους (μελέτες σκοπιμότητας, περιβαλλοντικών επιπτώσεων, τευχών δημοπράτησης, δημοπράτησης, ανάθεσης και κατασκευής) υπάρχει μια μεγάλη διαδρομή. Στην οποία παρεμβάλλονται πολλά εμπόδια από τη γραφειοκρατία, τα τοπικά συμφέρονται, κακές μελέτες, τους «οικολόγους του όχι σε όλα» και τις αποφάσεις του ΣτΕ. Το μεγαλύτερο πρόβλημα κατά τη γνώμη μου είναι ότι ο κατάλογος των έργων δεν έχει μια αξιολογική σειρά για τη σημασία του κάθε έργου, το κόστος του ανά μονάδα νερού που αποθηκεύει, την ωφέλεια που έχει σε κάθε περιοχή στην οποία κατασκευάζεται και όποιο άλλο στοιχείο κάνει σημαντική και άμεση την ανάγκη του κάθε έργου. Η παρούσα Κυβέρνηση ακολουθεί σχεδόν την πεπατημένη. Καθυστερεί την ανάθεση της αναθεώρησης των σχεδίων διαχείρισης υδάτων. Σχεδόν δύο χρόνια διατηρούσε τη σύμβαση ανάθεσης στο συρτάρι του ΥΠΕΝ και υπογράφηκε μόλις τον Απρίλιο. Θα χρειαστεί μαζί με τη διαβούλευση έναν χρόνο και θα μείνει η έγκριση για την επόμενη κυβέρνηση. Κάπως έτσι οι πολιτικοί μας αρνούνται να προχωρήσουν τα απαραίτητα έργα που θα εξασφάλιζαν πολύτιμο νερό για τις ανάγκες της Θεσσαλίας (ύδρευση, γεωργία) και ταυτόχρονα θα δημιουργούσαν αποθήκες νερού για περιόδους ξηρασίας, θα έλεγχαν τη ροή του νερού σε περιόδους έντονων βροχοπτώσεων, ενώ θα παρήγαγαν και ενέργεια με εγχώρια πρώτη ύλη χωρίς εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Εδώ οφείλω να δώσω εύσημα στην παρούσα Κυβέρνηση που φαίνεται να υλοποιεί δύο πολύ σημαντικά έργα στη Θεσσαλία: τον Ταμιευτήρα στη Σκοπιά στον Ενιπέα (που θα ποτίσει τον κάμπο των Φαρσάλων, θα περιορίσει πολλά πλημμυρικά φαινόμενα, παράγοντας και ΥΗ ενέργεια) και τη δημιουργία κλειστού δικτύου άρδευσης του ΤΕΟΒ Ταυρωπού. Είναι όμως ελάχιστα μπροστά στις πραγματικές ανάγκες της Θεσσαλίας.
Η μη κατάρτιση ενός καταλόγου (masterplan) με τα έργα και τις προτεραιότητες επιτρέπει τη λειτουργία του πελατειακού μας συστήματος. Είχα την ευκαιρία να δω από κοντά τα προβλήματα με μια όμορφη εκδρομή. Επισκέφθηκα τις περιοχές των φραγμάτων Αγιονερίου, Λογγά και Ληθαίου. Τρεις διαφορετικές καταστάσεις. Στον Λογγά ένας τελειωμένος μικρός ταμιευτήρας. Στον Ληθαίο ένα μεγάλο φράγμα για μια μικρή χωρητικότητα νερού, που τώρα κατασκευάζεται μέρος του για να συμπληρωθεί ο ταμιευτήρας. Στο Αγιονέρι κάποιες τεράστιες κατασκευές υπερχειλιστή και σήραγγας κενώσεως χωρίς το φράγμα που θα συμπλήρωνε το έργο. Είχα την τύχη να έχω ξεναγούς τους Κώστα Γκούμα και Τάσο Μπαρμούτη και θα προσπαθήσω να σας δώσω μια εικόνα των εντυπώσεών μου.
Αγιονέρι
Μια περιοχή μετά την Ελασσόνα στα Δυτικά. Η περιοχή έχει πολλά ποιμνιοστάσια και πολλές μικρές μονάδες παραγωγής τυριών και κρασιών. Καθώς οι εκτάσεις είναι επικλινείς, οι απορροές του νερού από τις βροχές μεταφέρουν ρύπους στον ποταμό Ελασσονίτη που τις συγκεντρώνει. Αυτό δημιουργεί ρύπανση που θεωρείται ότι θα δημιουργήσει προβλήματα στον ταμιευτήρα που θα δημιουργηθεί αν το έργο προχωρήσει. Το θέμα θεωρώ ότι λύνεται με δημιουργία μονάδων μεθανικής ζύμωσης που θα επεξεργάζονταν τα απόβλητα των μονάδων της περιοχής, θα παρήγαγαν μεθάνιο και το υπόλειμμα με σημαντική περιεκτικότητα σε άζωτο θα έδινε ένα καλό οργανικό λίπασμα για τα χωράφια. Φαίνεται ότι στα επόμενα χρόνια θα δοθεί ώθηση στη δημιουργία τέτοιων μονάδων, τόσο στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας όσο και της νέας ΚΑΠ για ανακύκλωση στοιχείων. Κατά τη γνώμη μου η ρύπανση δεν πρέπει να είναι ιδιαίτερο πρόβλημα.
Ο ταμιευτήρας θα έχει χωρητικότητα 15.000.000 κ.μ. νερού με δυνατότητα χρήσης των 13. Μια σημαντική ποσότητα νερού για την περιοχή. Περισσότερα τεχνικά στοιχεία μπορεί ο ενδιαφερόμενος να βρει στον ιστότοπο YPETHE.gr. Γιατί δεν τελειώνει ο ταμιευτήρας εδώ και τριάντα χρόνια; Φαίνεται να υπάρχουν κάποιες αστοχίες στις μελέτες. Αρχικά προβλέπονταν να αρδευτεί η περιοχή Τσαριτσάνης που βρίσκεται ψηλότερα από το επίπεδο του ταμιευτήρα και θα χρειάζεται άντληση νερού. Με το σημερινό κόστος ενέργειας μάλλον απαγορευτική ιδέα. Στις μελέτες για τον υπερχειλιστή και τη σήραγγα κένωσης έγιναν υπερβολικές εκτιμήσεις μελλοντικών βροχοπτώσεων, με αποτέλεσμα μια μεγάλη υπέρβαση στις διαστάσεις τους, όπως φαίνεται από τις φωτογραφίες, που κόστισε αρκετά χρήματα μέχρι σήμερα. Αλλά αυτό έγινε και δεν επιστρέφει πίσω. Μια αξιολόγηση της λανθασμένης μελέτης θα βοηθούσε το ελληνικό δημόσιο να αξιολογήσει τους μελετητές και να τους αποκλείσει από μελλοντικές αναθέσεις δημοσίων έργων. Αλλά η αξιολόγηση δημιουργεί αλλεργικές αντιδράσεις σε όλο το ελληνικό δημόσιο και δεν διευκολύνει το πελατειακό σύστημα που διοικεί τη χώρα. Εγώ όμως συνεχίζω να πιστεύω ότι η αξιολόγηση κάθε δράσης είναι η βάση βελτίωσης της λειτουργίας της χώρας. Η απόφαση να την εφαρμόσουμε παντού θα βοηθούσε στη βελτίωση της κοινωνίας μας και θα οδηγούσε σε ανάπτυξη.
Το ερώτημα που πρέπει να τεθεί είναι τι πρέπει να γίνει; Το κόστος κατασκευής του φράγματος (υπόλοιπο του έργου) εκτιμάται στα 10.000.000 ευρώ. Οπότε το κόστος ανά αποθηκευμένο κ.μ., νερού είναι μικρότερο από 1 ευρώ. Το συνολικό κόστος (μαζί με τα κατασκευασμένα μέρη) θα είναι μεγαλύτερο (διπλάσιο), αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα. Πού μπορούν να διατεθούν τα νερά του ταμιευτήρα; Σε όλες της περιοχές κατάντι του ταμιευτήρα (Τύρναβος, Λάρισα) για άρδευση ή για ύδρευση. Για τον κάμπο της Τσαριστάνης υπάρχει άλλη θέση ταμιευτήρα που να μπορούσε να την καλύψει σε μεγαλύτερο υψόμετρο. Το νερό είναι πολύτιμο και πρέπει να τελειώσει ο ταμιευτήρας και να αξιοποιηθεί. Πιστεύω ότι η Περιφέρεια θα αποφασίσει την περάτωση του έργου και την αξιοποίησή του.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος,
γεωπόνος,
ομότιμος καθηγητής
του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
