Η μηχανή είναι Γαλλικής κατασκευής (Sky No Till Drill) και ιδιαίτερα βαριά για να μπορεί ο δίσκος να εισχωρεί στο έδαφος, να κόβει τα φυτικά υπολείμματα και να τοποθετεί το σπόρο στο επιθυμητό βάθος. Η πίεση στον δίσκο ρυθμίζεται μέχρι 250 κιλά βάρους. Το βάθος ορίζεται από δύο τροχούς μπροστά και πίσω από τον δίσκο που ανοίγει το αυλάκι κάτι που εξασφαλίζει ομοιόμορφο βάθος σποράς και φυσικά καλό και ομοιόμορφο φύτρωμα.
Η μηχανή παραδόθηκε στον παραγωγό στις αρχές Νοεμβρίου. Η εταιρεία που προμήθευσε τη μηχανή έφερε Γάλλους τεχνικούς για να βοηθήσουν στις αρχικές ρυθμίσεις της μηχανής και στην καλύτερη δυνατή λειτουργία της. Η μηχανή λειτούργησε ικανοποιητικά και μέχρι τα Χριστούγεννα είχε σπείρει 5.500 περίπου στρέμματα. Έχει ένα πλάτος εργασίας 3 μέτρα και με μια ταχύτητα εργασίας τουλάχιστον 7-8 χιλιομέτρων την ώρα σπέρνει περισσότερα από 20 στρέμματα την ώρα ή 200 στρέμματα τη μέρα για δεκάωρη εργασία. Πρώτο πρόβλημα που διαπιστώθηκε είναι η δυσκολία τροφοδοσίας της μηχανής με σπόρο και λίπασμα. Η τροφοδοσία με σακιά χρειάζονταν μία ώρα για να συμπληρωθεί και με μεγάλο κόπο. Για τον σπόρο βρέθηκε ένας ανυψωτικός κοχλίας που έλυσε μερικώς το πρόβλημα, αλλά το λίπασμα παρέμεινε μια δύσκολη και χρονοβόρα εργασία. Την επόμενη χρονιά η χρήση μεγάλων σάκων με ένα ανυψωτικό γερανό για τον σπόρο και το λίπασμα θα κάνει τη ζωή ευκολότερη και την εργασία ταχύτερη, κάτι που θα αυξήσει την απόδοση της μηχανής.
Το κόστος αγοράς της μηχανής είναι 77.000 ευρώ. Αποσβένεται; Ας δούμε λίγο τα μεγέθη. Μια συμβατική σπορά σιτηρών περιλαμβάνει όργωμα, 1-2 περάσματα για ψιλοχωμάτισμα του εδάφους, ένα πέρασμα για τη βασική λίπανση όταν εφαρμόζεται και ένα πέρασμα του ψεκαστικού όταν χρειαστεί να καταπολεμήσουμε σκουλήκια κλπ. Για όλα αυτά χρειάζονται 7-8 λίτρα πετρέλαιο με σημερινή αξία 10-12 ευρώ/στρ. Η σπαρτική για ακατεργασία έκαψε 1,5-2 λίτρα/στρέμμα δηλαδή 2-3 ευρώ/στρ. Ο παραγωγός κράτησε στην τσέπη του για τα 5.500 στρέμματα σχεδόν 35.000 ευρώ. Αν η μηχανή ήταν διαθέσιμη από τις αρχές Οκτωβρίου θα έσπερνε τουλάχιστον άλλα 2.000 στρέμματα ακόμα. Γιατί η μηχανή έχει τη δυνατότητα να σπείρει σε ξηρό έδαφος και ο σπόρος να φυτρώσει με την πρώτη βροχή. Αυτό είναι ιδιαίτερα βολικό για σπορά ελαιοκράμβης αλλά και για πρώιμη σπορά σιτηρών. Μόνο από τη διαφορά του κόστους πετρελαίου θα έκανε τη μισή απόσβεση της μηχανής σε ένα χρόνο. Και δεν βάζω στον λογαριασμό ούτε τις αποσβέσεις του εξοπλισμού (θα χρειάζονταν τουλάχιστον δύο τρακτέρ, άροτρο, σβάρνες, λιπασματοδιανομείς κ.λπ.) ούτε τα επί πλέον ημερομίσθια ούτε το κόστος συντήρησης των μηχανημάτων και τον χρόνο που θα χρειάζονταν για να τελειώσει τις εργασίες. Σε αυτό στο τέλος θα προστεθεί και μια έστω και μικρή αύξηση της παραγωγής. Την προηγούμενη χρονιά σε ένα χωράφι 50 στρεμμάτων του παραγωγού που σπείραμε με τη σπαρτική για ακατεργασία του Π.Θ. (το μισό από το σύνολο των 100 στρεμμάτων που στα υπόλοιπα εφαρμόστηκε συμβατική καλλιέργεια) η παραγωγή ήταν 7% μεγαλύτερη. Αυτό συμφωνεί και με όλες τις εφαρμογές που κάναμε από το 2012 που σε όλες τις περιπτώσεις εκτός από μία είχαμε αύξηση της παραγωγής (φαίνεται στο διάγραμμα όπου με πράσινους ράβδους είναι η παραγωγή με ακατεργασία).
Η μηχανή όμως και η ακατεργασία γενικότερα έχουν και ορισμένα πολύ σημαντικά επί πλέον οφέλη. Επιτυγχάνουν αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους με όλα τα οφέλη της αύξησης της γονιμότητας που έχω περιγράψει σε πολλά σημειώματα. Σήμερα όμως η ενσωμάτωση άνθρακα στο έδαφος που σημαίνει αφαίρεση από την ατμόσφαιρα θα αμειφθεί επί πλέον για να επιτευχθούν οι στόχοι της οικονομίας μηδενικού αποτυπώματος άνθρακα μέχρι το 2050. Όπως έγραψα σε προηγούμενο σημείωμα,α η ΕΕ θα αποφασίσει πώς θα ελέγχεται αυτή η ενσωμάτωση μέσα στο 2022. Ήδη όμως έχει αρχίσει να λειτουργεί ένα χρηματιστήριο ρύπων και πολλοί αγρότες σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες επωφελούνται με συμπληρωματικό εισόδημα από την εφαρμογή της ακατεργασίας. Επί πλέον εισόδημα της τάξεως των 20 ευρώ/στρ. φαίνεται να είναι μέσα στις δυνατότητες.
Φυσικά η νέα ΚΑΠ θα πρέπει να έχει στόχους αύξησης της ενσωμάτωσης άνθρακα στο έδαφος και προώθησης των καλλιεργητικών τεχνικών που την επιτυγχάνουν, αλλά μέχρι σήμερα το Ελληνικό σχέδιο δεν έχει αναρτηθεί κάπου και μόνο διαρρέουν κάποιες πληροφορίες για επιδοτήσεις χωρίς καμία εξήγηση για τους στόχους του προγράμματος που αυτές εξυπηρετούν. Μια κρίσιμη παράμετρος αύξησης της οργανικής ουσίας του εδάφους (και της ενσωμάτωσης άνθρακα στο έδαφος) είναι η χρήση καλλιεργειών φυτοκάλυψης που η ακατεργασία είναι η καλύτερη μέθοδος σποράς τους. Εκεί έπρεπε να κατευθυνθούν δράσεις του ΥΠΑΑΤ, αλλά τέτοια φαντασία στην Αθήνα δύσκολα να βρεθεί. Γιατί οι καλλιέργειες φυτοκάλυψης θα προστάτευαν τα επικλινή εδάφη από τη διάβρωση, θα έδιναν ένα συμπληρωματικό εισόδημα στους αγρότες, θα παρήγαγαν χονδροειδείς ζωοτροφές για τα μηρυκαστικά, θα έδιναν συμπληρωματικό εισόδημα από την ενσωμάτωση άνθρακα στο έδαφος, ενώ θα συνέβαλλαν (σε συνδυασμό με την ακατεργασία) στην επιτυχία του στόχου να μην αυξηθεί η θερμοκρασία του Πλανήτη πάνω από 1,5-2 β. Κελσίου.
Είναι προφανής η ωφέλεια από τη χρήση της μηχανής, αλλά και η δυνατότητα απόσβεσης του κόστους. Πιστεύω ότι σύντομα θα δούμε περισσότερες εφαρμογές της ακατεργασίας.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος,
γεωπόνος,
ομότιμος καθηγητής
του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
