Τα πλεονεκτήματα αυτά οδήγησαν τους αγρότες κυρίως στην Αμερική (Νότια και Βόρεια) να υιοθετήσουν καλλιεργητικές πρακτικές, όπως η ακατεργασία. Στις ΗΠΑ εκτιμάται ότι το 50% των αγροτών χρησιμοποιούν ακατεργασία ή κατεργασία σε λωρίδες. Στη Νότια Αμερική περισσότεροι. Αντίθετα στην Ευρώπη με τις βαθιά ριζωμένες παραδοσιακές πρακτικές, η υιοθέτηση είναι περιορισμένη. Στη χώρα μας, που φαίνεται ότι η αρχή «όπως τα βρήκαμε θα τα αφήσουμε» επικρατεί, η υιοθέτηση είναι ακόμα πιο περιορισμένη. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μια μεγάλη προσπάθεια να διαδοθεί η ιδέα με μάλλον μικρά αποτελέσματα. Με τη σπαρτική για ακακατεργασία που αγοράστηκε στο πλαίσιο ενός ερευνητικού προγράμματος, όταν ακόμη υπηρετούσα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, με το προσωπικό που έμεινε στο Εργαστήριο, σπείραμε σε χωράφια πολλών αγροτών και δείξαμε πειστικά την ωφέλεια από τη χρήση της. Σε χωράφια χωρισμένα στα δύο με το μισό να καλλιεργείται συμβατικά και το μισό με ακατεργασία, εκτός από την τεράστια μείωση του κόστους παραγωγής, είχαμε ιδιαίτερα καλό φύτρωμα και καλές φυτείες, αλλά και τελικά τουλάχιστον ίδια παραγωγή σε σιτηρά. Παρ’ όλο που όλες οι εφαρμογές ήταν επιτυχημένες μέχρι τώρα, δεν καταφέραμε να πείσουμε κάποιους να προμηθευτούν μια κατάλληλη σπαρτική και να εφαρμόσουν την ακατεργασία. Δεν γνωρίζω ποια πραγματική επίδραση είχε η εφαρμογή των Σχεδίων Βελτίωσης που προέβλεπαν επιδοτήσεις για την προμήθεια μηχανών για ακατεργασία. Ακόμη είναι στο στάδιο της εκτέλεσης.
Φαίνεται όμως ότι φέτος τα πράγματα άλλαξαν. Μια νέα μηχανή υψηλής τεχνολογίας αγοράστηκε και μπήκε σε χρήση στην περιοχή μας. Αγοράστηκε από παραγωγούς στο Ζάππειο. Την προηγούμενη χρονιά είχαμε σπείρει δοκιμαστικά με τη μηχανή του Π.Θ. ένα αγροτεμάχιο και οι παραγωγοί ενθουσιάστηκαν από τα αποτελέσματα. Είχαν μια σειρά από ερεθίσματα από τα παιδιά τους που σπούδασαν στην Αμερικανική Γεωργική Σχολή. Μια ένδειξη του πόσο σημαντικό είναι να παρακολουθούν τα παιδιά των αγροτών αγροτικά τεχνικά σχολεία υψηλού επιπέδου, όπως είναι η Αμερικανική Γεωργική Σχολή της Θεσσαλονίκης. Η νέα μηχανή έφτασε στον παραγωγό στο τέλος Οκτωβρίου και δεν πρόλαβε όλη τη σπορά της ελαιοκράμβης. Από τις αρχές Νοεμβρίου λειτουργεί συνεχώς και είχα την ευκαιρία να τη δω να λειτουργεί σε χωράφι στην περιοχή του Σωτηρίου στην πρώην λίμνη Κάρλα στις 22/12.
Η νέα μηχανή είναι υψηλής ποιότητας με δυνατότητα εφαρμογής λιπάσματος και φαρμάκου στη σειρά που σπέρνει. Είναι ελκόμενη και λειτουργεί με ένα τρακτέρ 150 ίππων. Το τρακτέρ είναι υπεραρκετό ακόμη και σε χωράφια με κλίσεις. Έχει ένα δοχείο για τον σπόρο και ένα για το λίπασμα, ενώ στο πίσω μέρος έχει το σύστημα για τη διανομή φαρμάκου, όπως δείχνει η εικόνα. Η μηχανή έχει στο πρόσθιο μέρος έναν τροχό που ορίζει το βάθος σποράς (βλέπε εικόνα). Ακολουθείται από έναν κατακόρυφο οδοντωτό δίσκο που κόβει τα υπολείμματα της προηγούμενης καλλιέργειας, ανοίγει την αυλακιά για να τοποθετηθεί ο σπόρος, αλλά και το λίπασμα και το φάρμακο. Ακολουθείται από έναν λεπτό κωνικό τροχό που προκαλεί μια κίνηση του εδάφους προς τα πλάγια, έτσι ώστε να κάνει το κλείσιμο της αυλακιάς και την κάλυψη του σπόρου. Είναι προφανές ότι το βάρος της μηχανής (μπορεί να ρυθμιστεί μέχρι τα 150 κιλά ανά δίσκο) επιτρέπει τη διείσδυση του κατακόρυφου δίσκου στο έδαφος και την κοπή των υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας. Το βάθος περιορίζεται από τον μπροστινό και τον κωνικό πίσω τροχό. Αυτό εξασφαλίζει ένα σταθερό βάθος σποράς και ομοιόμορφο φύτρωμα της φυτείας. Μπορούμε να ρυθμίσουμε τη θέση του σωλήνα που μεταφέρει το λίπασμα ως προς τον κατακόρυφο δίσκο και να πετύχουμε είτε τοποθέτηση του λιπάσματος με τον σπόρο στο βάθος σποράς, είτε να διανεμηθεί το λίπασμα στην επιφάνεια.
Η μηχανή έσπερνε ένα χωράφι βαρύ με αρκετή βλάστηση στην επιφάνεια μετά τις βροχές (Βλέπε εικόνα). Το έδαφος ήταν αρκετά υγρό. Στη φωτογραφία φαίνονται καθαρά οι γραμμές σποράς που δημιούργησε η μηχανή μετά το πέρασμά της. Σε αυτές τι συνθήκες η μηχανή δεν είχε κανένα πρόβλημα λειτουργίας, καθώς οι δίσκοι και οι τροχοί δεν μάζευαν λάσπες και οι ξύστρες δούλευαν ικανοποιητικά. Είναι προφανές ότι μετά τη σπορά ένας ψεκασμός με «ράουνταπ» θα «κάψει» τα χορτάρια και το σιτάρι θα φυτρώσει χωρίς ανταγωνισμό.
Στα χωράφια που σπάρθηκαν με τη μηχανή, το φύτρωμα ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένο και έδωσε ομοιόμορφη φυτεία, όπως φαίνεται στη φωτογραφία. Βέβαια ο παραγωγός έσπειρε 25 κιλά/στρέμμα που προσωπικά θεωρώ ότι πρόκειται για περισσότερα από όσα χρειάζονται, αλλά οι φυτείες είναι πραγματικά εξαιρετικές. Θέλω με την ευκαιρία να τονίσω πόσο σημαντικό είναι να έχουμε μια ομοιόμορφη φυτεία για την καλύτερη διαχείριση του χωραφιού και την καλύτερη παραγωγή στο τέλος. Κάτι που πετυχαίνει η μηχανή με τον καλό σχεδιασμό της. Φυσικά η εμπειρία των αγροτών θα βελτιώσει ακόμα περισσότερο τις ρυθμίσεις και την ποιότητα εργασίας της μηχανής τα επόμενα χρόνια.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος,
γεωπόνος,
ομότιμος καθηγητής
του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
