Παρουσίαση του Ερευνητικού Προγράμματος ATLAS στο Μεταξοχώρι

Γράφει ο Φάνης Γέμτος,
γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Την Τετάρτη, 15-9-21 πραγματοποιήθηκε εκδήλωση στο Μεταξοχώρι όπου παρουσιάστηκε το Ερευνητικό Πρόγραμμα ATLAS. Είναι ένα πρόγραμμα που χρηματοδοτείται από την Ε.Ε. μέσω του HORIZON 2020. Ο τίτλος του είναι: ATLAS - Agricultural

Interoperability and Analysis System, δηλαδή ένα σύστημα για την κοινή λειτουργία (διαλειτουργικότητα) των συστημάτων που συγκεντρώνουν δεδομένα της γεωργίας και στη συνέχεια η ανάλυσή τους. Μετέχουν από ελληνικής πλευράς το Ινστιτούτο ΥδατοΕδαφικών Πόρων του ΕΛΓΟ Δήμητρα, η εταιρεία AgroApps, ο Γ.Σ. Κίσσαβος και αγρότες της Αγιάς. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο πολύ όμορφο υπαίθριο αμφιθέατρο στο Μεταξοχώρι με λίγους μετέχοντες, αλλά κυρίως ελάχιστους αγρότες. Είχε προηγηθεί η επίδειξη των εγκαταστάσεων αισθητήρων για παρακολούθηση της άρδευσης και υποβοήθηση των αγροτών στη λήψη αποφάσεων σε οπωρώνες μήλων της περιοχής. Θα προσπαθήσω να δώσω μια εικόνα του Προγράμματος, όπως το παρουσίασαν οι ομιλητές.
Όπως είναι σε όλους γνωστό εδώ και λίγα χρόνια έχει αρχίσει η εφαρμογή της έξυπνης γεωργίας. Αισθητήρες τοποθετούνται είτε στο έδαφος, είτε σε επίγεια μηχανήματα, είτε σε εναέρια μέσα από δορυφόρους μέχρι μη επανδρωμένα ελικόπτερα ή αεροπλάνα. Όλοι αυτοί οι αισθητήρες μετρούν παραμέτρους του εδάφους ή των καλλιεργειών και είτε τις αποθηκεύουν σε κάποια συσκευή, είτε τις μεταδίδουν και τις αποθηκεύουν σε κάποια αποθήκη δεδομένων που ονομάζεται «σύννεφο αποθήκευσης», στα Αγγλικά cloud. Τα δεδομένα που συγκεντρώνονται και αποθηκεύονται επεξεργάζονται αυτόματα στο σύννεφο και δίνουν στους αγρότες πληροφορίες που τους βοηθούν να αποφασίσουν για πολλά θέματα. Μία από τις δυνατότητες είναι η μέτρηση παραμέτρων του εδάφους και των φυτών που δείχνουν είτε την περιεκτικότητα του εδάφους σε νερό, είτε την κίνηση των χυμών των φυτών που είναι ένδειξη της υδατικής κατάστασης, είτε άλλες παραμέτρους, όπως η θερμοκρασία του φυλλώματος που επίσης είναι ένδειξη της υδατικής επάρκειας ή όχι. Το κάθε σύστημα λειτουργεί μόνο του και δίνει στον παραγωγό τις πληροφορίες που χρειάζεται και συμβουλές, καθώς συνδυάζεται συνήθως και με μετεωρολογικούς σταθμούς και έχει δυνατότητα πρόβλεψης των καιρικών συνθηκών των επόμενων ημερών.
Ένα από τα προβλήματα που έχουμε είναι ότι η κάθε ομάδα αισθητήρων και στοιχείων συγκέντρωσης των δεδομένων χρησιμοποιεί διαφορετικό λογισμικό και μορφή αποθήκευσης των δεδομένων. Αυτό δημιουργεί πρόβλημα στην κοινή χρήση και ανάλυση των δεδομένων, κάτι που θα βοηθούσε στην καλύτερη χρήση των δεδομένων και κυρίως στην εξαγωγή συμπερασμάτων για καλύτερη διαχείριση των χωραφιών. Για να καταλάβετε τι σημαίνει αυτό θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Τοποθετείτε σε ένα χωράφι αισθητήρες και συγκεντρώνετε μια ομάδα δεδομένων. Από αυτά συσχετίζετε (συγκρίνετε) τις παραμέτρους που μετράτε με το αποτέλεσμα στην παραγωγή ή στην ποιότητα του προϊόντος ή στην καταπολέμηση μιας ασθένειας. Αυτά προφανώς ισχύουν για την περίπτωσή σας και είναι άγνωστο αν ισχύουν για ένα άλλο χωράφι. Αν όμως είχατε δεδομένα από 100 ή 1.000 περιπτώσεις, τότε οι συσχετίσεις που θα πετυχαίνατε θα ήταν γενικότερες και ακριβέστερες (δεν θα επηρεάζονταν από τυχαίους παράγοντες) και θα είχαν ισχύ για περισσότερες περιπτώσεις. Αυτό θα έδινε σημαντική ώθηση στην επιστημονική ανάλυση των δεδομένων και ταχύτερα και ακριβέστερα δεδομένα. Κυρίως θα επέτρεπε τη συνεργασία διαφόρων συστημάτων και λογισμικών π.χ. του isobus του τρακτέρ με αισθητήρες στο έδαφος ή στα φυτά. Οπότε το σύστημα θα έδινε καλύτερες συμβουλές στους χρήστες.
Το κύριο αντικείμενο του Προγράμματος ATLAS είναι να πετύχει αυτήν την ενοποίηση των δεδομένων. Το πετυχαίνει με τη διασύνδεση ποικίλων αισθητηρίων πχ LIDAR (ραντάρ που μπορεί να μετρήσει το περίγραμμα των δέντρων), Hyperspectral Camera (υπερφασματική κάμερα, NIR (μέτρηση ακτινοβολίας από την ανάκλαση του ηλιακού φωτός από τα φυτά σε κοντινό υπέρυθρο ή ερυθρό) κ.λπ. Τα δεδομένα μπορούν να επεξεργαστούν στον χώρο αποθήκευσης δηλαδή στο σύννεφο και να δώσουν άμεσα εντολές σε αισθητήρες (π.χ. να εφαρμόσουν διαφορετικό λίπασμα σε περιοχές του χωραφιού είτε να ψεκάσουν, είτε να ποτίσουν) ή να προτείνουν εφαρμογές στον αγρότη όπως χρόνο και ποσότητα άρδευσης.
Το τελικό αποτέλεσμα του Προγράμματος είναι να δώσει τη δυνατότητα στους αγρότες να έχουν ένα υψηλό επίπεδο διαλειτουργικότητας των συστημάτων τους, ώστε να μπορούν να επιλέγουν από διαθέσιμες υπηρεσίες (ανεξάρτητα από πάροχο), να μπορούν να επιλέγουν μηχανολογικό εξοπλισμό ανεξάρτητα από αυτόν που ήδη έχουν και ανεξάρτητα από κατασκευαστή. Σημειώνω ότι πολλοί κατασκευαστές έχουν διαφορές στο λογισμικό που χρησιμοποιούν και δημιουργούνται προβλήματα συνεργασίας μεταξύ των μηχανημάτων ή των αισθητήρων. Η μεγάλη δυνατότητα που δίνει το σύστημα με την πλήρη συνεργασία αισθητήρων- λογισμικού είναι ότι κάνουν πολύ απλή και εύκολη τη χρήση τους. Ο παραγωγός συνήθως χρειάζεται απλώς να πατήσει το κουμπί που ανοίγει τη συσκευή του και το σύστημα λειτουργεί. Οι ρυθμίσεις των αισθητήρων γίνονται από το λογισμικό στο σύννεφο χωρίς άλλη παρέμβαση. Είναι το λεγόμενο plug and play, δηλαδή το βάζει στην πρίζα και λειτουργεί. Με τα αποτελέσματα του Προγράμματος αποφεύγονται οι πολλαπλές διαδικασίες συλλογής δεδομένων, ενώ ταυτόχρονα εξασφαλίζεται η ιδιοκτησία των δεδομένων.
Το Πρόγραμμα έχει και εφαρμογές με αισθητήρες σε οπωρώνες της περιοχής και την άρδευσή τους που θα σας περιγράψω στο επόμενο.