Μια κρίσιμη απόφαση καθώς οι μεγάλες αποδόσεις και η ποιότητα των προϊόντων της βιομηχανικής γεωργίας που ασκούμε σήμερα στηρίζεται στην εξασφάλιση των απαραίτητων θρεπτικών στοιχείων στα φυτά μας. Είναι εξίσου σημαντικά για το κόστος παραγωγής του προϊόντος αλλά και για τα μέσα που θα χρησιμοποιήσουμε για την εφαρμογή. Όλα αυτά είναι κρίσιμα για μια επιτυχημένη λίπανση των καλλιεργειών μας.
Τα θρεπτικά στοιχεία όπως γνωρίζουμε χωρίζονται στα κύρια (άζωτο, φωσφόρος και κάλιο) που χρειάζονται σε σημαντικές ποσότητες και τα υπόλοιπα που χρειάζονται είτε σε μικρές ποσότητες είτε σε ελάχιστες. Από τα κύρια στοιχεία ο φωσφόρος και το κάλιο δεν εκπλύνονται εύκολα. Όταν εφαρμοστούν παραμένουν συνήθως στο έδαφος και χάνονται κυρίως μόνο με την απομάκρυνση με το έδαφος από τη διάβρωση. Αντίθετα το άζωτο είναι ευκίνητο και χάνεται είτε στην ατμόσφαιρα σε αέρια μορφή (αμμωνία, οξείδια αζώτου, και στοιχείο άζωτο) είτε εκπλύνεται σε μορφή νιτρικών ή νιτρωδών με το νερό που στραγγίζει. Επομένως η προσέγγιση της εφαρμογής και των ποσοτήτων είναι διαφορετική για τα στοιχεία αυτά.
Το κάθε φυτό στη διάρκεια του βιολογικού του κύκλου έχει διαφορετικές απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία. Υπάρχουν περίοδοι αργής ανάπτυξης με μικρές ανάγκες και περίοδοι γρήγορης ανάπτυξης και ωρίμανσης με μεγαλύτερες απαιτήσεις.
Επομένως η προσθήκη των θρεπτικών στοιχείων πρέπει να γίνεται παράλληλα με τις ανάγκες των φυτών, ιδιαίτερα για εκείνα τα στοιχεία θρέψης που, είτε χάνονται στην ατμόσφαιρα είτε εκπλύνονται σε βαθύτερα στρώματα του εδάφους, πέραν του βάθους της ρίζας και χάνονται για τα φυτά όπως είναι το άζωτο.
Ειδικότερα στην καλλιέργεια του σκληρού σίτου, η σπορά γίνεται στα μέσα του φθινοπώρου (από τέλος Οκτωβρίου έως αρχές Δεκεμβρίου) ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, την ποικιλία (πρώιμη, όψιμη) και τις συνήθειες του παραγωγού. Στη χώρα μας πρέπει να επιδιώκουμε πρώιμη σπορά, αφενός για να επιμηκύνουμε τη βλαστική περίοδο και αφετέρου για να αποφύγουμε την απότομη ωρίμανση από υψηλές θερμοκρασίες στο τέλος της άνοιξης. Οι σπόροι, όταν βρεθούν στο έδαφος και απορροφήσουν υγρασία βλαστάνουν και δίνουν νεαρά φυτά που σταδιακά αρχίζουν να αναπτύσσονται. Οι ρίζες αρχίζουν να απορροφούν στα απαιτούμενα στοιχεία από το έδαφος με ταχύτητες ανάλογες με την ανάπτυξη των φυτών. Οι συνολικές ποσότητες είναι ανάλογες με την παραγωγή της βιομάζας του φυτού και τελικά του χρήσιμου προϊόντος και των φυτικών υπολειμμάτων. Πώς ορίζουμε τις ποσότητες λιπασμάτων που θα χρειαστούν τα φυτά; Υπάρχουν πολλοί παράγοντες όπως τύπος εδάφους, περιεκτικότητα σε οργανική ουσία, οξύτητα και πολλοί άλλοι, κυρίως όμως είναι συνάρτηση της αναμενόμενης παραγωγής που απαιτεί ποσότητες στοιχείων για να επιτευχθεί.
Καθώς τα θρεπτικά στοιχεία έχουν διαφορετικές συμπεριφορές στο έδαφος θέλουν και διαφορετική προσέγγιση.ΛΙΠΑΝΣΗ ΦΩΣΦΟΡΟΥ-ΚΑΛΙΟΥ
Τα στοιχεία αυτά παραμένουν σχετικά σταθερά στο έδαφος. Για αυτό η χορήγηση μπορεί να πραγματοποιείται είτε πριν την κύρια κατεργασία του εδάφους είτε πριν από τη σπορά. Οι ποσότητες θα πρέπει να υπολογίζονται λαμβάνοντας υπόψη :
* Τον εφοδιασμό του εδάφους δηλαδή τι υπάρχει ήδη στο έδαφος που μπορούμε να γνωρίζουμε από ανάλυση δειγμάτων του.
* Τις θεωρητικές ανάγκες, υπολογισμένες σύμφωνα με την παραγωγή που στοχεύουμε να επιτύχουμε, δηλαδή την ποσότητα που θα αφαιρέσει το φυτό από το έδαφος. Σε μια γενική προσέγγιση 100 κιλά σκληρού σίτου αφαιρούν από το έδαφος 1,1 κιλά φωσφόρου και 1,3 κιλά καλίου το στρέμμα. Επομένως μια παραγωγή 400 κιλών σπόρου θα αφαιρέσει 4,4 κιλά φωσφόρου και 5,2 κιλά καλίου.
Τυπικά θέλουμε αναλύσεις του εδάφους και με βάση το επίπεδο επάρκειας για το έδαφος ορίζουμε την ποσότητα που θα εφαρμόσουμε. Σε περίπτωση που λείπουν οι αναλύσεις του εδάφους προσθέτουμε τις ποσότητες που απορροφά το φυτό για την αναμενόμενη παραγωγή. Αυτό πολλές φορές μας υποχρεώνει να εφαρμόσουμε λιπάσματα που δεν χρειάζονται στην πραγματικότητα, πληρώνοντας το σχετικό κόστος. Το κόστος των αναλύσεων είναι μικρό για τους αγρότες και νομίζω ότι αξίζει να τις κάνει κάθε αγρότης. Θα τον βοηθήσει να κάνει ορθολογική εφαρμογή λιπασμάτων, αλλά και να διαπιστώσει τυχόν ελλείψεις σε θρεπτικά στοιχεία.
Τα περισσότερα ελληνικά εδάφη έχουν επαρκείς ποσότητες καλίου και μάλλον σπάνια χρειάζεται προσθήκη. Αυτό βέβαια σε κανονικές παραγωγές. Όταν στοχεύουμε σε πολύ υψηλές αποδόσεις τότε μπορεί το έδαφος να μην μπορεί να προσφέρει τις απαιτούμενες ποσότητες σε αφομοιώσιμη μορφή. Οπότε εφαρμόζουμε τις ποσότητες που θέλουμε ως βασική λίπανση. Η χρήση σύνθετων λιπασμάτων (με φωσφόρο και κάλιο) επιφανειακά (δηλαδή στη διάρκεια της βλαστικής περιόδου), δεν συνιστάται διότι οι μονάδες φωσφόρου και/ή καλίου δεν είναι εκμεταλλεύσιμες από την καλλιέργεια του σιταριού σε εξέλιξη.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος,
γεωπόνος,
ομότιμος καθηγητής
του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
