Κεντρική επιδίωξη της πολιτείας, των αυτοδιοικητικών, αγροτικών και επιστημονικών φορέων, καθώς και των αγροτών θα πρέπει να είναι η βελτίωση λειτουργίας του συστήματος ασφάλισης, μέσω της αναβάθμισης του ΕΛΓΑ. Δυστυχώς μέχρι σήμερα, όλα όσα έχουν σχεδιαστεί ώστε ο Οργανισμός Ασφάλισης της αγροτικής παραγωγής να καταστεί βιώσιμος, λειτουργικός και ανταποδοτικός έχουν μείνει στα χαρτιά. Και είναι κρίμα, γιατί ο ΕΛΓΑ έχει την υποδομή και τη δυνατότητα να εξελιχθεί σε φορέα ασφάλισης της αγροτικής παραγωγής και προστασίας του εισοδήματος αλλά και σ’ ένα σύγχρονο εργαλείο σχεδιασμού και υλοποίησης της αγροτικής πολιτικής. Να γίνει ένας χρήσιμος σύμβουλος της πολιτείας και των αγροτών για την προώθηση της αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών. Μια τέτοια προσπάθεια έγινε το διάστημα που ήταν πρόεδρος του ΕΛΓΑ ο Λαρισαίος Βασίλης Έξαρχος (2013-2015), αλλά οι πολιτικές εξελίξεις (εκλογές) το 2015 «πάγωσαν» τον συγκεκριμένο σχεδιασμό. Με αφορμή τη συζήτηση που γίνεται για την Αναθεώρηση του Κανονισμού του ΕΛΓΑ και πώς ο Οργανισμός θα βρίσκεται δίπλα από τον παραγωγό που τον συντηρεί με τις εισφορές του και όχι απέναντί του, ζητήσαμε από τον κ. Έξαρχο να μας παρουσιάσει τι προέβλεπε η μελέτη κόστους και η αναλογιστική που είχε γίνει κι αν σήμερα χρειάζεται επικαιροποίηση για να εφαρμοστεί.
ΒΑΣΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ
Η συζήτηση για βελτιώσεις και αλλαγές στη λειτουργία του ΕΛΓΑ και γενικότερα του συστήματος ασφάλισης για να είναι χρήσιμη για τους αγρότες, αλλά και για τη χώρα πρέπει να γίνει με ειλικρίνεια, χωρίς σκοπιμότητες πάσης φύσεως και με πρόθεση να βρεθούν αποτελεσματικές λύσεις. Αυτές οι αλλαγές, επί τα βελτίω, είναι αναγκαίες και έπρεπε να ολοκληρωθούν το 2015. Σήμερα είναι κατεπείγουσες και πρέπει να γίνουν το συντομότερο δυνατόν» δηλώνει στην «Ε» ο Βασίλης Έξαρχος και συνεχίζει: Τα βασικότερα θέματα που πρέπει να απασχολήσουν τους αρμόδιους πλέον είναι συνοπτικά τα εξής: Πρώτον, η διασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας και της προοπτικής του συστήματος, σε μία εποχή που λόγω της κλιματικής αλλαγής αυξάνουν οι κίνδυνοι για την αγροτική παραγωγή είναι απαραίτητη, όπως και η βελτίωση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας του συστήματος ασφάλισης.
Δεύτερον η κατανομή του κόστους ασφάλισης στους παραγωγούς μέσω των ασφαλιστικών εισφορών να γίνεται με βάση τις αρχές της ανταποδοτικότητας, της αλληλεγγύης και της δικαιοσύνης. Τρίτον η έγκαιρη εκτίμηση των ζημιών, με αντικειμενικότητα και διαφάνεια και η πληρωμή των αποζημιώσεων χωρίς τις σημερινές μεγάλες καθυστερήσεις. Τέταρτον η παροχή ποιοτικών υπηρεσιών εξυπηρέτησης, χωρίς γραφειοκρατία και ταλαιπωρία και με χαμηλό κόστος για τους ασφαλισμένους».
ΚΡΑΤΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ-ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΠΑΑ
Εξειδικεύοντας τα παραπάνω ο πρώην πρόεδρος του ΕΛΓΑ Βασίλης Έξαρχος επισημαίνει τα εξής: Δεν μπορεί να λειτουργήσει το σύστημα ασφάλισης, χωρίς χρηματοδότηση με δημόσιους πόρους και μάλιστα σε περίοδο έντονης κλιματικής αλλαγής που η διασφάλιση της επάρκειας τροφίμων αποτελεί μεγάλο στόχο. Η Πολιτεία οφείλει να τηρεί τις δεσμεύσεις της για τη χρηματοδότηση του συστήματος ασφάλισης με θεσμοθετημένους εθνικούς και κοινοτικούς πόρους. Με μία δόση πρέπει να αποδοθούν στον ΕΛΓΑ τα προβλεπόμενα από τον Νόμο 3877/2010 χρωστούμενα πόσα παρελθόντων ετών και τα ποσά που θα προβλέπονται από τους Νόμους μετά τη βελτίωσή τους να αποδίδονται εγκαίρως με συγκεκριμένη δέσμευση στον Κρατικό προϋπολογισμό κάθε χρόνο. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι μετά το 2014 είναι πλέον επιλέξιμες οι δαπάνες για τη στήριξη των συστημάτων ασφάλισης με κοινοτικούς πόρους από τα Προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης. Αυτή η δυνατότητα πρέπει να αξιοποιηθεί για την κάλυψη από νέους κινδύνους -λόγω και της κλιματικής αλλαγής- χωρίς αύξηση του κόστους ασφάλισης για τους αγρότες. Συγχρόνως είναι πλέον απαραίτητη η ενεργοποίηση της πρόσθετης ασφάλισης που προβλέπεται από τον νόμο 3877/2010 και μπορεί να βελτιώσει το αίσθημα ασφάλισης για όσους αγρότες επιθυμούν κάλυψη για το 100% των ζημιών.ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΕΛΓΑ
Αναμφίβολα κάποια προϊόντα λαμβάνουν περισσότερες αποζημιώσεις με βάση τις ασφαλιστικές εισφορές που καταβάλλουν κι αυτό συμβαίνει μεταξύ προϊόντων της φυτικής παραγωγής, αλλά και μεταξύ της φυτικής παραγωγής και της κτηνοτροφίας.
Σύμφωνα με τον κ. Έξαρχο «πράγματι η αδικία εις βάρος της κτηνοτροφίας είναι πολύ μεγάλη και πρέπει να διορθωθεί. Οι ασφαλιστικές εισφορές μπορεί και πρέπει να γίνουν δικαιότερες, αξιοποιώντας τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία -τη δεκαετία 2011-2020- για τις αποζημιώσεις.
Ταυτόχρονα αξιοποιώντας την πολύτιμη βάση δεδομένων, ο ΕΛΓΑ μπορεί να λειτουργήσει και ως φορέας παροχής τεχνογνωσίας στους αγρότες σχετικά με την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών και την αλλαγή των ποικιλιών, ώστε να μειώνονται οι πιθανότητες ζημιών. Όταν σε μια περιοχή καταβάλλονται συνεχώς αποζημιώσεις για παγετό, τότε μάλλον η συγκεκριμένη καλλιέργεια δεν μπορεί να αναπτυχθεί όπως παλιότερα, λόγω της κλιματικής αλλαγής.
ΕΓΚΑΙΡΕΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ
Για να χτιστεί σε γερά θεμέλια μια σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ του ΕΛΓΑ και των αγροτών, ο πρώην πρόεδρος του ΕΛΓΑ θεωρεί ότι «θα πρέπει οι εκτιμήσεις των ζημιών να γίνονται έγκαιρα, με περισσότερη αντικειμενικότητα και διαφάνεια και η πληρωμή των αποζημιώσεων χωρίς τις σημερινές μεγάλες καθυστερήσεις.
Σε αυτή την κατεύθυνση, είναι απαραίτητο να ολοκληρωθούν το ταχύτερο δυνατό οι διαδικασίες προμηθειών και χρήσης σύγχρονων τεχνικών μέσων και εργαλείων για τις εκτιμήσεις των ζημιών και να αντικατασταθούν με σύγχρονα ηλεκτρονικά μέσα, τα ξεπερασμένα εδώ και χρόνια μπλοκάκια των εκτιμητών. Θα πρέπει επίσης να θεσμοθετηθεί ένας οδηγός εκτίμησης των ζημιών, ο οποίος θα είναι το ευαγγέλιο του ΕΛΓΑ και των στελεχών του.
Για να πληρώνονται οι αποζημιώσεις χωρίς καθυστερήσεις, οι προϋπόθεσεις είναι οι εξής: Η εξασφάλιση απαραίτητων πόρων του συστήματος, η αλλαγή στη διαδικασία υποβολής των δηλώσεων καλλιέργειας του ΟΣΔΕ. Οι δηλώσεις πρέπει να ξεκινάνε τον Ιανουάριο κάθε έτους και να ολοκληρώνονται τον Ιούνιο, ώστε να υπάρχει ο χρόνος ο Οργανισμός να πληρώνει μέσα στον χρόνο. Η ενίσχυση με μόνιμο και εποχικό προσωπικό του ΕΛΓΑ και η χρήση σύγχρονων τεχνικών μέσων και εργαλείων στη διαδικασία εκτίμησης των ζημιών.
Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ
Μία ακόμη βασική προϋπόθεση, σύμφωνα πάντα με τον κ. Έξαρχο, είναι η βελτίωση της συνεργασίας του ΕΛΓΑ με τους δήμους. Χρειάζεται ένα σύμφωνο συνεργασίας του ΕΛΓΑ με την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας κατά το πρότυπο του συμφώνου συνεργασίας που υπογράφηκε το 2014 μεταξύ του ΕΛΓΑ και του ΟΠΕΚΕΠΕ για την περίοδο 2014-2020. Λόγω των δημοτικών εκλογών του 2014 και των βουλευτικών εκλογών το 2015 αυτό το σύμφωνο, που ήταν έτοιμο να εφαρμοστεί δεν υπογράφηκε. Προσωπικά έχω την πρόθεση και τη διάθεση να ενημερώσω για αυτό το ζήτημα το Διοικητικό Συμβούλιο της ΠΕΔ Θεσσαλίας. Η συνεργασία του ΕΛΓΑ με τους δήμους είναι απαραίτητη και για την εγκατάσταση και λειτουργία δικτύου μετεωρολογικών σταθμών καταγραφής και παρακολούθησης των μετεωρολογικών στοιχείων (θερμοκρασία, ένταση ανέμων κλπ). Ένα δίκτυο εγκαταστημένο σε πρώτη φάση σε κάθε πρώην Καποδιστριακό δήμο, από τον οποίον θα αντλεί πληροφορίες ο ΕΛΓΑ για να είναι πιο αξιόπιστος και πιο κοντά στην πραγματικότητα, σχετικά με την καταγραφή των καιρικών συνθηκών σε κάθε περιοχή.
Τέλος για να βελτιωθούν οι παρεχόμενες υπηρεσίες προς τους αγρότες όχι μόνο για θέματα ασφάλισης και ενισχύσεων, αλλά και για την πάταξη των ελληνοποιήσεων και γενικότερα για τον σχεδιασμό της αγροτικής πολιτικής, εκτός από τη διασύνδεση του ΕΛΓΑ με τον ΟΠΕΚΕΠΕ και τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων του Υπουργείου Οικονομικών που έγινε το 2014, θα πρέπει να ολοκληρωθεί επιτέλους και η διασύνδεση του ΟΠΕΚΕΠΕ με τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων.
Του Γιώργου Ρούστα
