Είναι προφανές ότι πρέπει να τα φροντίζουμε ώστε να ελαχιστοποιείται η φθορά από κάθε αιτία, αλλά να έχουμε και κάποια κριτήρια πότε θα πρέπει να τα αντικαταστήσουμε για να μην βρεθούμε στην ανάγκη να τα αντικαταστήσουμε μέσα στην καλλιεργητική περίοδο, κάτι που θα δημιουργούσε καθυστερήσεις στις δουλειές μας σε κρίσιμα στάδια εκτέλεσης εργασιών όπως στην περίοδο που έρχεται με την προετοιμασία των χωραφιών και σπορά των εαρινών καλλιεργειών.
Σε ένα γεωργικό ιστότοπο, οι χειριστές του ζήτησαν από εκπροσώπους εταιρειών κατασκευής ελαστικών να προτείνουν στους αγρότες μέτρα για έλεγχο των ελαστικών και καλή συντήρησή τους ώστε να αποφύγουν προβλήματα κατά την αποθήκευση των μηχανημάτων και κατά την εκτέλεση εργασιών. Θεώρησα χρήσιμο να δώσω μια εικόνα των προτάσεων.
Καθώς ετοιμάζεστε για τις ανοιξιάτικές καλλιεργητικές εργασίες, επιθεωρήστε προσεκτικά τα ελαστικά σας. Βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν καρφιά ή άλλα αντικείμενα πάνω στο ελαστικό (θα εκπλαγείτε από το τι μπορεί να ξεφύγει από την πρόχειρη παρατήρησή σας). Ελέγξτε τα πλευρικά τοιχώματα για σκασίματα ή άλλες φθορές που υποδεικνύουν σημαντική φθορά και θα μπορούσαν να απειλήσουν την ακεραιότητα του περιβλήματος του ελαστικού. Ελέγξετε επίσης στην πλευρά των πελμάτων (τακουνιών) για φθορά, χτυπήματα ή ρωγμές. Και, βεβαίως, ρυθμίστε την πίεση των ελαστικών σας στο σωστό επίπεδο για το φορτίο και την ταχύτητα που θα λειτουργήσετε. Σημειώνω ότι κάθε φορτίο ή ταχύτητα θέλει διαφορετική πίεση ελαστικών, κάτι που πρέπει να σας δώσει ο προμηθευτής του τρακτέρ όταν το παραλαμβάνετε ή των ελαστικών όταν τα αντικαθιστάτε.
Θα πρέπει να μετρήσετε το ύψος των πελμάτων. Αυτό μπορεί να γίνει με ένα μετρητή βάθους πέλματος (που φαίνεται στην εικόνα) ή πηγαίνετε σε κάποιο κατάστημα που διαθέτει ελαστικά για να σας τα μετρήσει. Το όργανο δεν είναι ακριβό και είναι εύκολο στη χρήση. Το τοποθετείτε όπως δείχνει η εικόνα στα πέλματα και μετράτε το ύψος τους. Πρέπει να το κάνετε αρκετές φορές σε διαφορετικά σημεία σε κάθε ελαστικό. Μ’ αυτόν τον τρόπο θα έχετε ενδείξεις άνισης φθοράς, οι οποίες είναι σημαντικές για τον προσδιορισμό της σωστής πίεσης και για το εάν πρέπει να αλλάξετε πλευρά των ελαστικών του τρακτέρ πιο συχνά. Η εξέταση του ύψους των τακουνιών είναι σημαντική για να προσδιορίσετε αν τα λάστιχά σας είναι φθαρμένα.
Τα ελαστικά των γεωργικών μηχανημάτων χρησιμοποιούνται συνήθως για μεγάλο χρονικό διάστημα και σε διάφορες εργασίες. Δεν υπάρχει ορισμένο μέγεθος φθοράς για το πότε ένα ελαστικό είναι φθαρμένο. Προφανώς, αν δείτε σύρματα ή εκτεταμένες ζημιές, ήρθε η ώρα για ένα νέο ελαστικό. Αλλά υπάρχει ένα μικρό εύρος φθοράς στην αντικατάσταση ελαστικών με βάση τις εργασίες που έχετε να κάνετε. Εάν υπολογίζετε σε καλή πρόσφυση για να έλξετε άροτρο ή άλλα βαριά μηχανήματα θα χρειαστείτε κάποιο ύψος «τακουνιών» για καλή πρόσφυση.Το ίδιο ισχύει αν έχετε εργασίες σε υγρό έδαφος. Σε περιπτώσεις που παρατηρείτε ουσιαστική ολίσθηση (περισσότερο από 15%) ανάλογα με την επιφάνεια λειτουργίας, τα ελαστικά μπορεί να θεωρούνται "φθαρμένα". Ωστόσο, εάν η εργασία γίνεται σε ξηρές συνθήκες εδάφους ή απλά μιλάμε για τρακτέρ που χρησιμοποιείτε για να τραβήξετε μια πλατφόρμα ή άλλο μηχάνημα ή να μετακινήσετε πράγματα, ίσως μπορείτε να περάσετε μια επιπλέον χρονιά με ελαστικά που έχουν πέλματα ύψους κάτω από 16 χιλιοστά.
Ολίσθηση ενός ελαστικού είναι το ποσοστό της διαδρομής του τρακτέρ που χάνουμε από την υποχώρηση του εδάφους που ωθεί το μηχάνημα να κινηθεί. Δηλαδή αν μετρήσετε το μήκος της διαδρομής του τρακτέρ χωρίς φορτίο για 100 στροφές του τροχού και το μήκος της διαδρομής με φορτίο πάλι σε 100 στροφές, τότε η διαφορά τους προς το μήκος διαδρομής χωρίς φορτίο θα σας δώσει την ολίσθηση σε δεκαδικό. Πολλαπλασιάζοντας με 100 έχετε το ποσοστό %. Τα τακούνια του ελαστικού εισέρχονται στο έδαφος και το σπρώχνουν προς τα πίσω. Το έδαφος αντιδρά, υποχωρεί λίγο και σπρώχνει το τρακτέρ προς τα εμπρός. Αυτή η διαδικασία προκαλεί την κίνηση του τρακτέρ. Η υποχώρηση του εδάφους προκαλεί την ολίσθηση. Αποτέλεσμα είναι να χάνουμε ένα μέρος της κίνησης του τρακτέρ. Δηλαδή αν η περίμετρος του τροχού του τρακτέρ είναι 3 μέτρα, τότε σε κάθε περιστροφή του τροχού χωρίς ολίσθηση το τρακτέρ θα κινηθεί κατά 3 μέτρα. Αυτό ποτέ δεν συμβαίνει γιατί η ενεργοποίηση της παραμόρφωσης του εδάφους μειώνει τη διαδρομή. Η παραμόρφωση αυτή απορροφά ένα μέρος της ισχύος που καταναλώνουμε για κάθε εργασία για αυτό ορίζεται συνήθως ένα όριο (συνήθως 15%) ανεκτής ολίσθησης. Πολλά νέα τρακτέρ έχουν πλέον ενδείξεις για την ολίσθηση είτε με ψηφιακή ένδειξη είτε με ηχητικό σήμα όταν ξεπερνούμε ένα όριο. Είναι προφανές ότι τα ελαστικά με μικρή φθορά στα τακούνια έχουν καλύτερη πρόσφυση καθώς ενεργοποιούν μεγαλύτερο βάθος εδάφους από το υψηλότερο πέλμα, ενώ τα φθαρμένα ελαστικά έχουν μικρότερη πρόσφυση, μεγαλύτερη ολίσθηση και προφανώς μεγαλύτερη κατανάλωση καυσίμου για την εργασία. Επομένως, η καλή συντήρηση είναι σημαντικό στοιχείο για την καλή εκτέλεση των εργασιών στο χωράφι αλλά και για την πιο μακροχρόνια χρήση.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
