Έχω αναλύσει ήδη ότι αν ο αγρότης των 100 στρεμμάτων αγοράσει ένα τρακτέρ με επιδότηση, τελικής αξίας για το ίδιο της τάξης των 30.000 ευρώ τότε το κόστος απόσβεσης ξεπερνά τα 20 ευρώ/στρέμμα και χρόνο. Έχω επίσης γράψει και αναλύσει πως μπορεί να το μειώσει με κοινή χρήση των μηχανημάτων και άλλες μεθόδους που θα πρέπει να υιοθετήσουν οι ίδιοι αγρότες. Αν ξεχωρίσουμε το κόστος χρήσης μηχανημάτων από όλα τα μηχανήματα ενός αγροκτήματος θα δούμε ότι είναι εξίσου μεγάλο με το κόστος άρδευσης απλώς δεν φαίνεται χωρίς ανάλυση του κόστους που κανείς αγρότης δεν κάνει. Ακόμα και τα σχέδια βελτίωσης που χρηματοδοτεί το ΥΓ και επιδοτεί την προμήθεια μηχανημάτων πολλές φορές κακό κάνουν δίνοντας μηχανήματα σε μεμονωμένους αγρότες που δεν μπορούν στη πραγματικότητα να αποσβέσουν. Μήπως να σκεφτούμε κάποιες ενισχύσεις για κοινή χρήση των μηχανημάτων;
Ποιο άλλο μέτρο μπορούμε χρησιμοποιήσουμε για να μειώσουμε στο κόστος; Πρώτα από όλα το κόστος των λιπασμάτων και κυρίως των αζωτούχων με χρήση ψυχανθών είτε στην αμειψισπορά που εφαρμόζουμε (ή πρέπει να εφαρμόζουμε) είτε ως ενδιάμεσων καλλιεργειών (καλλιέργειες φυτοκάλυψης) είτε συγκομιζόμενες είτε με ενσωμάτωση ως χλωρή λίπανση. Συνδυάζοντας και αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους θα επιτύχουμε μεγαλύτερη εξοικονόμηση. Φυσικά η χρήση λιπασμάτων όταν χρειάζονται σε συνδυασμό με αναλύσεις εδαφών μπορεί να μειώσει το κόστος. Ο περιορισμός της διάβρωσης που απομακρύνει μαζί με το έδαφος και τα θρεπτικά στοιχεία θα μας βοηθήσει στη μείωση του κόστους.
Σημαντική μείωση μπορεί να επιτευχθεί με εξορθολογισμό των επεμβάσεων που κάνουμε για τα παράσιτα των καλλιεργειών, χρήση αμειψισπορών μπορεί να μειώσει το κόστος για ζιζανιοκτόνα αλλά και τις προσβολές εχθρών και ασθενειών. Προληπτικοί ψεκασμοί πρέπει να αποφεύγονται απόλυτα.
Εδώ έρχονται και αρκετές εφαρμογές που μπορούν να γίνουν με χρήση των νέων τεχνολογιών. Μηχανήματα όπως το VERIS που μετρούν την ηλεκτρική αγωγιμότητα του εδάφους μπορούν να χαρτογραφούν τη μηχανική σύσταση εδαφών αλλά και την οργανική ουσία τους ώστε να μπορούμε να προσαρμόσουμε τις πρακτικές μας στο έδαφος που έχουμε. Η χαρτογράφηση παραγωγής μπορεί να μας δώσει πολύτιμα στοιχεία για τη συμπεριφορά καλλιεργειών και εδάφους και να συμβάλει στην επιλογή των βέλτιστων πρακτικών. Η μεταβλητή εφαρμογή λιπασμάτων είναι μια εφαρμογή που μειώνει ή εξορθολογίζει τη εφαρμογή των λιπασμάτων. Η χρήση μη επανδρωμένων ιπτάμενων οχημάτων των γνωστών drones μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμους βοηθούς στον εντοπισμό παράσιτων στις καλλιέργειες και να κάνουν εντοπισμένες εφαρμογές φυτοφαρμάκων. Συστήματα λογισμικού συνδεδεμένα με μετεωρολογικούς σταθμούς μπορούν να βοηθούν τους αγρότες στη λήψη αποφάσεων σε όλη τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου. Μπορούν επίσης να τους κάνουν αναλύσεις και να αξιολογούν τις πρακτικές που ακολουθούν και τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Θα προσπαθήσω να δώσω περισσότερα στοιχεία σε μελλοντικά σημειώματα.
Όλα τα παραπάνω θα μπορούσαν να γίνουν ευκολότερα αν ομάδες παραγωγών ή συνεταιρισμοί θα οργάνωναν τις αλλαγές και θα επιτύγχαναν καλύτερες τιμές των εφοδίων.
Αναμφίβολα τα μέτρα που μπορούμε να πάρουμε είναι πολλά και πρέπει να τα μελετήσουμε για να έχουμε το άριστο αποτέλεσμα. Πρέπει αρχικά να χωρίσουμε τα μέτρα που πρέπει να πάρει η πολιτεία, μέτρα που πρέπει να πάρουμε από κοινού με τη πολιτεία και μέτρα που πρέπει να πάρουμε εμείς. Σίγουρα τα μεγάλα φράγματα ταμίευσης νερού σε συνδυασμό με Υδροηλεκτρικά εργοστάσια είναι αρμοδιότητα της πολιτείας. Η απόσβεση των έργων λογικά θα γίνει από τα έσοδα από το ηλεκτρικό ρεύμα που θα παράγεται. Ίσως ένα μέρος να πρέπει να πληρωθεί από τη χρήση του νερού αλλά αυτό θα είναι λογικό και πολύ λιγότερο από τη μείωση του κόστους που θα έχουμε. Η δημιουργία δικτύων κλειστών αγωγών μεταφοράς νερού πρέπει να γίνει κυρίως από την πολιτεία, αλλά οι ΤΟΕΒ αν καταφέρουν να οργανωθούν στοιχειωδώς θα μπορέσουν να μετάσχουν για να επιταχύνουν τα έργα. Όλα τα άλλα μέτρα όμως είναι δουλειά των αγροτών. Δυστυχώς χωρίς τη συνδρομή της πολιτείας καθώς συστήματα γεωργικών εφαρμογών δεν υπάρχουν πλέον με ευθύνη τόσο της Κεντρικής Κυβέρνησης όσο και της Περιφέρειας αλλά και των Δήμων που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην ενημέρωση των αγροτών για θέματα μείωσης του κόστους παραγωγής. Εδώ όμως είναι τα δύσκολα. Πώς να οργανωθούμε; Πώς να συνεργαστούμε; Πώς να αλλάξουμε αυτά που είμαστε μαθημένοι; Πώς να εργαστούμε συστηματικότερα και αποδοτικότερα; Ευπρόσδεκτες απαντήσεις που θα συμβάλουν στην καλύτερη οργάνωση των αγροτών.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
