Μέσα στις πολιτικές αυτές είναι και η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) από την οποία επιδοτούνται αλλά και στηρίζονται με διάφορους τρόπους οι αγρότες μας. Έχω αναφερθεί πολλές φορές σε μέτρα που θα έπρεπε να υιοθετήσουμε για να προσαρμοστούμε στις συνθήκες που διαμορφώνονται Παγκόσμια. Με την ευκαιρία της νέας ΚΑΠ θα ήθελα να αναφερθώ στα θέματα που τίθενται και να συμβάλλω στην έναρξη ενός διαλόγου, που θα βοηθήσει τους αγρότες να προσαρμοστούν και να επιβιώσουν προσφέροντας τις υπηρεσίες τους στο κοινωνικό σύνολο από το οποίο θα μπορούσαν να ζητήσουν ως αντιπαροχή κάποια οικονομική στήριξη. Μέχρι σήμερα δεν έχει ξεκινήσει καμία σχετική συζήτηση από τους πολιτικούς της χώρας και προφανώς δεν έχουμε θέσεις για το πώς θα εφαρμόσουν την ΚΑΠ οι κυβερνώντες τωρινοί και μελλοντικοί. Ακόμα και πριν από τις εκλογές δεν έχει γίνει κάποια σχετική συζήτηση.
Η νέα ΚΑΠ θα ισχύσει από το 2021 μέχρι το 2027. Θα είναι μειωμένη σε συνολικό κόστος κατά 5% καθώς με την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου θα μειωθούν οι εισφορές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει 9 προτεραιότητες - στόχους για τη νέα ΚΑΠ:
* η εξασφάλιση δίκαιου εισοδήματος για τους γεωργούς
* η αύξηση της ανταγωνιστικότητας
* η εξισορρόπηση της ισχύος στην αλυσίδα τροφίμων
* η δράση για την κλιματική αλλαγή
* η προστασία του περιβάλλοντος
* η διατήρηση των τοπίων και της βιοποικιλότητας
* η ενθάρρυνση της ανανέωσης των γενεών
* η τόνωση των αγροτικών περιοχών
* η προστασία της υγείας και της ποιότητας των τροφίμων
Οι στόχοι αυτοί δίνουν μια εικόνα της νέας ΚΑΠ και θα προσπαθήσω να τους αναλύσω περισσότερο σε επόμενα σημειώματα.
Αλλά η νέα ΚΑΠ θέλει να προωθήσει και μια σειρά αλλαγών που θα συμβάλλουν στην καλύτερη εκτέλεσή της. Βασικά στοιχεία των προτάσεων είναι να επιτευχθούν δικαιότεροι όροι μέσω καλύτερης στόχευσης. Η εισοδηματική στήριξη (επιδοτήσεις) θα εξακολουθήσει να αποτελεί σημαντικό μέρος της. Η νέα ΚΑΠ θα δώσει προτεραιότητα στις μικρομεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις και θα ενθαρρύνει την είσοδο των γεωργών νεαρής ηλικίας στο επάγγελμα. Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή προτείνει:
* Να αυξηθεί το επίπεδο στήριξης ανά εκτάριο για τις μικρομεσαίες εκμεταλλεύσεις. Εννοείται ότι η προσπάθεια είναι να διατηρηθούν βιώσιμες εκμεταλλεύσεις και όχι η δική μας κατάσταση του πολυτεμαχισμού και της διάσπασης. Σημειώνω ότι η μέση αγροτική εκμετάλλευση στην ΕΕ ήταν 161 στρέμματα το 2013 και αυξάνει συνεχώς. Σε Βρετανία, Γαλλία και Δανία τα αγροκτήματα άνω των 1.000 στρεμμάτων είναι πάνω από 20% όταν στη χώρα μας είναι μόλις το 0,2%.
* Να μειωθεί το μερίδιο των άμεσων ενισχύσεων που εισπράττονται άνω των 60.000 ευρώ ανά εκμετάλλευση και να περιοριστούν οι ενισχύσεις σε 100.000 ευρώ ανά εκμετάλλευση, με σκοπό να εξασφαλιστεί δικαιότερη κατανομή των ενισχύσεων. Σημειώνω ότι με μέση επιδότηση 40-50 €/στρέμμα τα 60.000 € αντιστοιχούν σε πάνω από 1.000 στρέμματα. Για να γνωρίζουμε ότι μικρομεσαίος για τα Ευρωπαϊκά μέτρα είναι ένας βιώσιμος αγρότης.
* Να διατεθεί τουλάχιστον το 2% των άμεσων ενισχύσεων που χορηγούνται σε κάθε χώρα της ΕΕ σε γεωργούς νεαρής ηλικίας, που θα συμπληρώνεται από χρηματοδοτική στήριξη στο πλαίσιο της αγροτικής ανάπτυξης και μέτρα που διευκολύνουν την πρόσβαση στη γη και στις μεταβιβάσεις γης. Είναι μια από τις σημαντικές προτεραιότητες της νέας ΚΑΠ να προσελκύσει νέους αγρότες για να μειωθεί η μέση ηλικία των αγροτών που είναι ένα πρόβλημα.
* Να υποχρεωθούν οι χώρες της ΕΕ να διασφαλίζουν ότι μόνο οι πραγματικοί γεωργοί λαμβάνουν στήριξη.
Μεγαλύτερες φιλοδοξίες αναπτύσσονται για το περιβάλλον και τη δράση για το κλίμα. Οι γεωργοί παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, στην προστασία του περιβάλλοντος και στη διαφύλαξη του τοπίου και της βιοποικιλότητας. Στην πρότασή της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέτει πολύ φιλόδοξους στόχους όσον αφορά στο περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή. Οι υποχρεωτικές απαιτήσεις περιλαμβάνουν:
* Τη διατήρηση των πλούσιων σε άνθρακα εδαφών, μέσω της προστασίας των υγροτόπων και των τυρφώνων. Οι περιοχές με τύρφη είναι αποθήκες άνθρακα και θα προστατεύονται για να αποφύγουμε αύξηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
* Ενα υποχρεωτικό εργαλείο διαχείρισης των θρεπτικών συστατικών για τη βελτίωση της ποιότητας των υδάτων και τη μείωση των εκπομπών αμμωνίας και υποξειδίου του αζώτου. Ελπίζω κάτι διαφορετικό από το πρόγραμμα νιτρορρύπανσης που εφαρμόζουμε εμείς.
* Την αμειψισπορά αντί της διαφοροποίησης των καλλιεργειών, δηλαδή την εναλλαγή καλλιεργειών σε κάθε χωράφι και όχι ένα ποσοστό της έκτασης όπως ισχύει σήμερα. Αυτή θα είναι μια σημαντική δράση για βελτίωση της γονιμότητας των εδαφών. Καλός σχεδιασμός των αμειψισπορών μπορεί να βοηθήσει σε πολλά επίπεδα αλλά θα επανέλθω.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
