Το πρώτο ερώτημα που τέθηκε ήταν: Είναι απλή η εφαρμογή της; Η απάντηση είναι Όχι. Ο κ. Χριστοφοράκης έδωσε γλαφυρά κάποια από τα προβλήματα και κυρίως τις εμμονές των αγροτών σ’ αυτά που ξέρουν. Κυρίως πρέπει να καταλάβουμε ότι χρειαζόμαστε πιο επιμελημένη διαχείριση. Όταν μιλάω για επιμελημένη διαχείριση εννοώ τη συχνότερη επίσκεψη στο χωράφι για να διαπιστωθούν έγκαιρα τυχόν προσβολές από παράσιτα και να ληφθούν μέτρα. Πρέπει να αλλάξουμε πολλές από τις συνήθειές μας και συνταγές που χρησιμοποιούμε στη συμβατική γεωργία. Διαχείριση από το καφενείο οδηγεί στην πλήρη αποτυχία. Θα προσπαθήσω να επισημάνω κάποια προβλήματα:
Παρατηρείται αύξηση ζιζανίων και γενικότερα παρασίτων τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια. Αναμένεται αύξηση των ζιζανίων μέχρις ότου μειωθούν οι σπόροι των ζιζανίων στο έδαφος. Το ίδιο ισχύει με άλλα παράσιτα που διαχειμάζουν στα φυτικά υπολείμματα στην επιφάνεια του χωραφιού. Επομένως χρειαζόμαστε επιμελημένη ζιζανιοκτονία και φυτοπροστασία και αμειψισπορές που θα τα μειώσουν. Οι καλλιέργειες φυτοκάλυψης μπορούν να βοηθήσουν σ’ αυτό.
Είναι όλα τα εδάφη κατάλληλα; Καταλληλότερα είναι εδάφη μέσης σύστασης καλά στραγγιζόμενα. Δυσκολίες εφαρμογής σε ορισμένα εδάφη όπως με κακή στράγγιση, πολύ βαριά, Ιλυώδη που «σφίγγουν». Διατηρεί υψηλότερη υγρασία στο έδαφος καθώς μειώνεται η εξάτμιση, κάτι που καθυστερεί τη θέρμανση του εδάφους την άνοιξη.
Χρειάζονται κατάλληλες σπαρτικές και επιμελημένη ρύθμιση και λειτουργία τους. Σπαρτικές μηχανές υψηλής αξίας που απαιτούν μεγάλα αγροκτήματα ή ομαδική χρήση για να αποσβεστούν. Από την άλλη πλευρά μειώνονται τα απαραίτητα μηχανήματα του αγροκτήματος που μειώνει αποσβέσεις. Υπάρχει δυσκολία λειτουργείας των σπαρτικών σε πολύ υγρές συνθήκες (συμπίεση πυθμένα αυλακιού).
Πρόβλημα λίπανσης. Τα πρώτα χρόνια εφαρμογής χρειαζόμαστε αυξημένη εφαρμογή αζώτου για να μη δημιουργηθούν τροφοπενίες από τη δράση των μικροοργανισμών που αποσυνθέτουν τα άφθονα φυτικά υπολείμματα ή τα υπολείμματα των καλλιεργειών φυτοκάλυψης. Η αδυναμία ενσωμάτωσης κάνει πιο δύσκολη την εφαρμογή αζωτούχων λιπασμάτων. Απαραίτητη η βροχή για να κάνει την ενσωμάτωση. Με το φωσφόρο και το κάλιο δεν φαίνεται να δημιουργείται πρόβλημα. Οι ρίζες τα βρίσκουν απ’ ό,τι φαίνεται και στην επιφάνεια.
Διαχείριση εδάφους. Δυσκολίες τα πρώτα χρόνια μέχρις ότου αυξηθεί η οργανική ουσία του εδάφους και βελτιωθεί η δομή του εδάφους αλλά και άλλα στοιχεία γονιμότητάς του όπως ευθρυπτότητα, ανάπτυξη σκουληκιών και μικροοργανισμών. Σε ορισμένα εδάφη μπορεί να δημιουργηθεί πρόβλημα από τη συμπίεση του εδάφους. Ίσως πρόβλημα από τις ξηρές συνθήκες που επικρατούν στη χώρα μας. Μπορούμε να κάνουμε μια βαθιά αναμόχλευση κάθε λίγα χρόνια π.χ. με ένα βαρύ καλλιεργητή; Ερώτημα χωρίς σαφή απάντηση.
Πετυχαίνει σε όλες τις καλλιέργειες; Αποτυχία πολλές φορές σε εαρινές καλλιέργειες. Πιθανή αιτία η υψηλή συμπίεση σε συνδυασμό με τις ξηρές συνθήκες που δυσκολεύουν την αρχική ανάπτυξη της ρίζας, ιδιαίτερα σε καλλιέργειες με πασσαλώδη ρίζα όπως το βαμβάκι που καθυστερεί την αρχική ανάπτυξη της φυτείας και τελικά την παραγωγή. Ιδιαίτερα σημαντικό για καλλιέργειας που έχουν αρχική ανάπτυξη σε ξηροθερμικές συνθήκες, όπως το βαμβάκι, ενώ οι επιπτώσεις είναι μικρότερες π.χ. στα τεύτλα. Βρήκαμε ότι μια καλή ενδιάμεση λύση είναι η χρήση της κατεργασίας σε λωρίδες.
Έχουμε όμως μια σειρά από πλεονεκτήματα που κάνουν την προώθηση απαραίτητη:
Η ανθρωπογενής Κλιματική αλλαγή. Αναμένεται στα επόμενα χρόνια και σύμφωνα με την υπάρχουσα γνώση θα προκαλέσει αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του Πλανήτη, των ακραίων καιρικών φαινομένων όπως ραγδαίες βροχές, ξηρασία και αύξηση των ημερών καύσωνα. Οφείλεται σε ανθρωπογενείς παράγοντες που αύξησαν την περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε αέρια του θερμοκηπίου. Σύμφωνα με τη διάσκεψη του Παρισιού μπορούμε να περιορίσουμε την αύξηση της θερμοκρασίας μέχρι το τέλος του αιώνα στους 2 βαθμούς Κελσίου. Η Γεωργία βρίσκεται σε μια ιδιότυπη κατάσταση: από τη μια πλευρά θα υποστεί τις συνέπειες από την άλλη μπορεί να συμβάλλει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.Η ΓΣ συμβάλει και στους δύο στόχους: Αυξάνει την αποθήκευση του άνθρακα στο έδαφος (έχω γράψει ήδη για τον στόχο αύξησης του κατά 0,4% τον χρόνο). Αυξάνει τη διηθητικότητα του νερού στο έδαφος και μειώνει την απορροή, μειώνει ουσιαστικά την απώλεια εδάφους από διάβρωση, αυξάνει την αποθήκευση του νερού στο έδαφος, μειώνει τον κίνδυνο συμπίεσης και βελτιώνει τη δομή του εδάφους.
Είναι προφανώς απαραίτητο να προωθήσουμε συστήματα ΓΣ. Για να την εφαρμόσουμε χρειάζεται καλύτερη διαχείριση των αγροκτημάτων και υπομονή. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στην επιλογή των χωραφιών, στη φυτοπροστασία, στην επιλογή των μηχανών σποράς, στην εφαρμογή των λιπασμάτων. Απαιτείται επένδυση σε νέες σπαρτικές υψηλού κόστους, αλλά μπορούμε να επιτύχουμε σημαντική μείωση του κόστους παραγωγής.Η πρόκληση είναι μπροστά μας.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
