-Από το πάχος της επικάλυψης που είναι διαφορετική για κάθε κατασκευαστή. Μια παχύτερη επικάλυψη μπορεί να καθυστερήσει περισσότερο την αποδέσμευση. Η υγρασία είναι απαραίτητη για να γίνει η διεργασία αλλά η ταχύτητα δεν αυξάνεται με την αύξηση της υγρασίας του εδάφους. Επίσης δεν επηρεάζεται ουσιαστικά από την οξύτητα του εδάφους (pH), τον αερισμό και τη μικροβιακή δράση.
Ποια είναι η ωφέλεια από τη χρήση λιπασμάτων με επένδυση; Προφανώς καθυστερεί η αποδέσμευση του αζώτου οπότε τα φυτά έχουν χρόνο να το απορροφήσουν, οπότε μειώνονται οι απώλειες. Η σταδιακή αποδέσμευση επιτρέπει την άμεση απορρόφηση από τα φυτά. Επιπλέον η αποδέσμευση αυξάνεται με τη θερμοκρασία όπως και η δραστηριότητα του φυτού που τα απορροφά κάτι που επίσης μειώνει τις απώλειες. Η επένδυση του λιπάσματος είναι σχετικά ευαίσθητη γι’ αυτό πρέπει να προσέξουμε τη διαχείρισή του. Πρέπει να αποφεύγουμε την καταπόνηση των κόκκων. Συνιστάται μια διαχείριση ανάλογη με τους σπόρους των σιτηρών.
Συνοψίζουμε ότι με βάση αυτές τις ιδιότητες φαίνεται ότι τα λιπάσματα αργής αποδέσμευσης γενικότερα παρουσιάζουν μια σειρά από πλεονεκτήματα:
1. Η καθυστέρηση της μετατροπής της ουρίας σε αμμωνιακά και αέριο αμμωνία όταν βρίσκεται στην επιφάνεια του εδάφους (επιφανειακές εφαρμογές λιπασμάτων χωρίς να ακολουθήσει βροχή ή πότισμα για να κάνει την ενσωμάτωση) προφανώς μειώνει τις απώλειες.
2. Η καθυστέρηση της μετατροπής των αμμωνιακών σε νιτρικά προφανώς μειώνει τις πιθανότητες έκπλυσης των τελευταίων που επίσης μειώνει τις απώλειες.
Τι σημαίνει αυτό πρακτικά;
1. Μας επιτρέπει να αυξήσουμε τον βαθμό απόδοσης του αζώτου που εφαρμόζουμε, δηλαδή το ποσοστό του λιπάσματος που απορροφάται από τα φυτά μας.
2. Μας δίνει μια ευελιξία στην εφαρμογή των λιπασμάτων. Μπορούμε να τα εφαρμόσουμε σε λιγότερες δόσεις, κάτι που θα μειώσει και το κόστος μας. Μπορούμε να εφαρμόσουμε ίσως μεγαλύτερες δόσεις ως βασική λίπανση που μπορούμε να ενσωματώσουμε ευκολότερα είτε να κάνουμε τις επιφανειακές λιπάνσεις νωρίτερα, οπότε έχουμε μεγαλύτερη πιθανότητα να επιλέξουμε τον χρόνο ώστε να έχουμε μετά βροχή που θα ενσωματώσει το λίπασμα.
Όλα τα πλεονεκτήματα θα πρέπει ο αγρότης να τα κοστολογήσει και να τα συγκρίνει με το μεγαλύτερο κόστος των λιπασμάτων αργής αποδέσμευσης. Διότι το θέμα είναι τελικά οικονομικό, καθώς το μεγαλύτερο κόστος πρέπει να υπερκαλυφθεί από την αύξηση της παραγωγής ή από το μικρότερο κόστος των εφαρμογών.
Κλείνοντας τα σημειώματα για τη λίπανση του σιταριού θα ήθελα να αναφέρω τους κανόνες που πρέπει να ισχύουν για κάθε σχεδιασμό λίπανσης καλλιεργειών:
1. Εφαρμόστε το σωστό λίπασμα, στη σωστή ποσότητα και όσο πλησιέστερα μπορείτε με τον χρόνο που θα το χρησιμοποιήσουν τα φυτά σας και με τη σωστή μέθοδο εφαρμογής.
2. Κατανοείστε τη σχέση ανάμεσα στη διαχείριση των θρεπτικών στοιχείων και της βροχής ή άρδευσης για να ελαχιστοποιήσετε τις απώλειες. Βάλτε στον λογαριασμό και τον τύπο του εδάφους σας καθώς τα αμμώδη – ελαφρά εδάφη στραγγίζουν ταχύτερα και τα νιτρικά εκπλύνονται ταχύτερα. Επομένως στα ελαφρά εδάφη περισσότερες δόσεις λιπάσματος. Μην ξεχνάτε ότι κάθε απώλεια είναι χρήματα που χάνονται από την τσέπη σας.
3. Τα λιπάσματα αργής αποδέσμευσης πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο όταν οι συνθήκες δικαιολογούν το μεγαλύτερο κόστος τους και έχουμε πειραματικά δεδομένα στην περιοχή για την καλλιέργειά μας. Το πρόγραμμα Ελληνικού Σίτου MISKO έχει χρηματοδοτήσει κάποια πειράματα στο θέμα με μικρά ερευνητικά και πτυχιακές εργασίες και στο επόμενο διάστημα θα έχουμε και σχετικά αποτελέσματα να βοηθήσουμε τους αγρότες.
4. Στόχος μας να καλύψουμε τις ανάγκες των φυτών μας για βέλτιστη ανάπτυξη και παραγωγή με τις ελάχιστες απώλειες αζώτου στο περιβάλλον.
5. Το κυριότερο μειονέκτημα παρατηρείται όταν δεν εξασφαλίζεται ο συγχρονισμός μεταξύ παραγωγής των αφομοιώσιμων μορφών αζώτου και της απορρόφησής του από τα φυτά.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
