Καθώς εισέρχεται στην ατμόσφαιρα της Γης, ένα ποσοστό απορροφάται και τελικά φτάνει στην επιφάνεια της Γης μια ηλιόλουστη μέρα του καλοκαιριού το μεσημέρι περίπου 1 kW ανά τετραγωνικό μέτρο. Αυτήν την ακτινοβολία μπορούμε να μετατρέψουμε σε ηλεκτρική ενέργεια μέσω των φωτοβολταϊκών στοιχείων που έχουν έναν βαθμό απόδοσης της τάξης του 15% ή σε θερμό νερό με τους ηλιακούς συλλέκτες μας με μικρότερη απόδοση. Η ηλιακή ακτινοβολία δημιουργεί επί πλέον τους ανέμους καθώς δημιουργεί διαφορές θερμοκρασίας από περιοχή σε περιοχή. Δημιουργεί επίσης τα κύματα της θάλασσας. Μέσω του υδρολογικού κύκλου δημιουργεί την υδραυλική ενέργεια από κίνηση του νερού από ανώτερα σημεία των βουνών προς τα κάτω. Τέλος με τη φωτοσύνθεση δημιουργεί τη βιομάζα που είναι η τροφή μας, δηλαδή δίνει ενέργεια σε εμάς και τα ζώα και μπορεί ένα μέρος της να μετατραπεί σε μορφές ενέργειας όπως υγρά βιοκαύσιμα, ή με καύση να μας θερμάνει ή να παράγει μηχανική ή ηλεκτρική ενέργεια. Σήμερα μπορούμε να εκμεταλλευτούμε όλες αυτές τις μορφές με διάφορες τεχνολογίες που έχουμε αναπτύξει και να καλύψουμε μέρος των αναγκών μας σε ενέργεια υποκαθιστώντας τα ορυκτά καύσιμα και επομένως επεκτείνοντας τον χρόνο επάρκειας, μειώνοντας τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και συμβάλλοντας στον περιορισμό του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής.
Η δεύτερη μορφή ΑΠΕ είναι η γεωθερμία. Είναι η εκμετάλλευση της θερμότητας του πυρήνα της γης. Όπως ξέρουμε η Γη έχει ένα πυρήνα, κάτω από το στερεό φλοιό, με υψηλή θερμότητα που συντηρείται με αντιδράσεις που γίνονται στο εσωτερικό του. Το θερμό αυτό υλικό όταν βρίσκει διέξοδο εκτοξεύεται στην επιφάνεια της Γης, στα ηφαίστεια. Σε άλλα σημεία ο στερεός φλοιός είναι λεπτός με αποτέλεσμα στρώματα όχι πολύ βαθιά να θερμαίνονται περισσότερο ή λιγότερο. Εάν διοχετεύσουμε νερό μέσα από τα στρώματα αυτά τότε το νερό θερμαίνεται και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θέρμανσή μας ή τη θέρμανση θερμοκηπίων ή άλλων παραγωγικών εγκαταστάσεων όταν η θερμοκρασία είναι χαμηλή (πεδία χαμηλής ενθαλπίας) είτε να κινήσουν ατμοηλεκτρικά εργοστάσια και να παράγουν ηλεκτρική ενέργεια.
Οι παλίρροιες είναι το φαινόμενο της κίνησης των νερών των θαλασσών που προκαλείται από την έλξη ουράνιων σωμάτων. Ένα τέτοιο φαινόμενο έχουμε στη χώρα μας στον πορθμό του Ευρίπου ανάμεσα στην Εύβοια και τη Στερεά Ελλάδα. Το νερό κινείται προς αντίθετες κατευθύνσεις για ορισμένες ώρες της ημέρας. Το φαινόμενο αυτό είναι εντονότερο στους ωκεανούς όπου το νερό κινείται από και προς τη στεριά για δεκάδες μέτρα κάθε μέρα. Σήμερα γίνονται προσπάθειες να αξιοποιηθεί και αυτό το δυναμικό.
Δεν υπάρχει πιστεύω κανείς καλόπιστος που να θεωρεί ότι δεν πρέπει να αξιοποιήσουμε τις ΑΠΕ με στόχο τον περιορισμό της χρήσης ορυκτών καυσίμων και την προστασία του περιβάλλοντος. Έχει η αξιοποίηση των ΑΠΕ επιπτώσεις στο περιβάλλον; Φυσικά και έχει. Δυστυχώς η ίδια η ύπαρξη του ανθρώπου δημιουργεί προβλήματα στο περιβάλλον. Σε ένα φυσικό περιβάλλον οι άνθρωποι θα ήταν μερικές εκατοντάδες χιλιάδες και θα συμβιούσαν αρμονικά με τα άλλα φυτικά και ζωικά είδη. Χάρη στην ευφυΐα μας καταφέραμε να γίνουμε 7 δισεκατομμύρια και να φτάσουμε τα 9 τα επόμενα 30 χρόνια. Αυτό αλλοιώνει το φυσικό περιβάλλον αλλά μάλλον είναι δύσκολο να απαλλαγούμε από τους εαυτούς μας.
Η χώρα μας έχει την τύχη να έχει τεράστιο δυναμικό ΑΠΕ (ηλιακή ακτινοβολία, αιολικά πεδία, υδατοπτώσεις, βιομάζα, γεωθερμικά πεδία, ακόμα και παλίρροιες) που πρέπει να αξιοποιήσουμε για να καλύψουμε τις ανάγκες μας, να δημιουργήσουμε νέες θέσεις εργασίας και να περιορίσουμε την εξαγωγή συναλλάγματος για αγορά ορυκτών καυσίμων. Έχουμε όμως και ακμαίους «οικολόγους» που εν ονόματι κάποιας προστασίας αντιτίθενται στα πάντα. Να μην αξιοποιήσουμε τον χρυσό μας γιατί η βιομηχανία ρυπαίνει, να μην κάνουμε ξενοδοχεία και πάρκα στο παλιό αεροδρόμιο, να μη κάνουμε χωματερές για τα σκουπίδια μας, να μη κάνουμε ανεμογεννήτριες γιατί μπορεί να σκοτώσουν κάποια πουλιά, να μη αξιοποιήσουμε τα γεωθερμικά πεδία γιατί μπορεί να κοκκινίσουν κάποια σημεία, να μην αξιοποιήσουμε τις υδατοπτώσεις γιατί τα έργα είναι Φαραωνικά κλπ. Δεν επικεντρωνόμαστε στο πώς θα περιορίσουμε τις επιπτώσεις στο περιβάλλον αλλά είμαστε γενικά αντίθετοι. Προφανώς χρειάζεται μια καλή, ανοιχτή συζήτηση για όλα τα θέματα ώστε και τα έργα να γίνουν με σεβασμό προς το περιβάλλον και η ζωή μας να βελτιωθεί.
* Γράφει ο Φ. Γέμτος
Ο Φ. Γέμτος είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
