Σε μια από τις ομιλίες ο Κώστας Κράββας, αγρότης από τη Χαλάστρα Θεσσαλονίκης, μας έδωσε μια εικόνα της εφαρμογής των τεχνολογιών της Γεωργίας Ακριβείας στο αγρόκτημά του σε καλλιέργεια ρυζιού. Εχω γράψει σχετικά για το θέμα, σε προηγούμενο σημείωμά μου και δεν θα επανέλθω. Απλώς θα υπενθυμίσω την εφαρμογή τεχνικών, όπως η χρήση διαδρόμων κυκλοφορίας στα χωράφια (tramline), χαρτογράφηση της παραγωγής κατά τη συγκομιδή και της παραλλακτικότητας με τηλεπισκόπηση, εφαρμογή μεταβλητών εισροών σε λιπάσματα και φυτοφάρμακα. Τόνισε τα ιδιαίτερα καλά αποτελέσματα, τόσο τα οικονομικά όσο και τα περιβαλλοντικά που είναι εξίσου σημαντικά.
Ο Κώστας Τσατσαρέλης, ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ στην εκμηχάνιση της γεωργίας έκανε μια γενική αναδρομή στην εκμηχάνιση της γεωργίας διεθνώς και στην Ελλάδα αλλά και των προβλημάτων της ελληνικής γεωργίας. Από τους πρώτους ατμοκίνητους ελκυστήρες που εισήχθησαν στα Ζωγράφεια Κτήματα στο τέλος του 19ου αιώνα, τα πρώτα βενζινάροτρα και τα πρώτα τρακτέρ με μηχανές εσωτερικής καύσης. Κάποια από αυτά διατηρούνται ακόμα από επιμελείς αγρότες που τα συντηρούν και τα προσέχουν. Μια αναδρομή που έδειξε από τα πρώτα τρακτέρ με μηχανές εσωτερικής καύσης των αρχών του 20ου αιώνα μέχρι το πρώτο τρακτέρ χωρίς χειριστή πέρασαν μόλις 100 χρόνια, κάτι που δείχνει την ταχύτατη εξέλιξη της τεχνολογίας. Και φυσικά προδιαγράφει την ταχύτερη εξέλιξη στο προσεχές μέλλον καθώς νέα μηχανήματα, που θα ενσωματώνουν στοιχεία τεχνητής νοημοσύνης, θα μπαίνουν στη παραγωγική διαδικασία και θα κάνουν ευκολότερη τη διαχείριση των αγροκτημάτων. Αναφέρθηκε στο διδακτορικό του ΓΑΧ που ασχολήθηκε με δυναμομετρήσεις σε άροτρα στη Θεσσαλία στοιχεία από το οποίο χρησιμοποίησε σε σχετικό βιβλίο του.
Ο καθηγητής Μπαλτάς από το ΕΜΠ αναφέρθηκε στη διαχείριση των υδάτων της χώρας και ιδιαίτερα της Θεσσαλίας. Αναφέρθηκε σε πολλά σημαντικά θέματα της διαχείρισης των υδάτων της χώρας που ενδιαφέρουν ιδιαίτερα τη Θεσσαλία. Μια πρώτη κριτική είναι στη δημιουργία υπερβολικού αριθμού λεκανών απορροής στη χώρα μας. Σκεφτείτε ότι η Γαλλία έχει χωριστεί σε επτά λεκάνες και εμείς σε δέκα τέσσερις. Αν είχαμε κάνει λιγότερες (τέσσερις ή πέντε) τότε τα διαμερίσματα της Θεσσαλίας, της Ανατολικής και της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας θα ήταν ένα και η διαχείριση θα ήταν ενιαία κάτι που θα διευκόλυνε τη συνολική διαχείριση. Βέβαια τα σχέδια διαχείρισης υδάτινων πόρων αναγνωρίζουν ουσιαστικά το ενιαίο των λεκανών καθώς αντιμετωπίζονται από κοινού. Ενα δεύτερο στοιχείο που ανέφερε ήταν η λανθασμένη έκφραση, εκτροπή του άνω ρου του Αχελώου αντί για το σωστό, μεταφορά ποσοτήτων υδάτων από μια λεκάνη απορροής με περίσσευμα σε μια όμορη λεκάνη με έλλειμα. Είναι πραγματικά περίεργο να έχουμε στη χώρα δύο όμορες λεκάνες, στη μια να υπάρχει έλλειψη νερού και να απειλείται μια σημαντική οικολογική καταστροφή από εξάντληση των υπογείων υδάτων και στην άλλη να περισσεύει το νερό και να χύνεται στη θάλασσα. Στην εύλογη μεταφορά ποσοτήτων υδάτων που απαιτούνται χωρίς να διαταραχθεί το ισοζύγιο της προσφέρουσας να αντιτίθενται σθεναρά ομάδες «οικολόγων» με επιχειρήματα του τύπου «τα έργα είναι Φαραωνικά» ή παρόμοια. Σε αυτές τις λογικές αντιτάχθηκε ο ΓΑΧ και αφιέρωσε σημαντικό κομμάτι της ζωής του και των δυνάμεών του. Οχι μόνο για το θέμα του Αχελώου αλλά και για άλλα παρόμοια θέματα όπως π.χ. η Κάρλα. Πολλές φορές συζητούσαμε πόσο κακό είναι να μην τοποθετείς τα θέματα στις περιόδους που έγιναν αλλά να τα κρίνεις με τα σημερινά δεδομένα. Η αποξήρανση των ελών ήταν σημαντική για περιορισμό της ελονοσίας που τότε θέριζε τους κατοίκους της περιοχής. Σήμερα χωρίς το πρόβλημα της ελονοσίας μπορείς να έχεις διάφορες απόψεις. Το ίδιο ισχύει για το άδειασμα της Κάρλας που ήταν από την αρχή σχεδιασμένο να αντικατασταθεί από τον ταμιευτήρα που τελικά κατασκευάστηκε έστω και με καθυστέρηση. Τέλος ο κ. Μπαλτάς αναφέρθηκε στον όρο δείκτης χρήσης νερού (waterexploitationindexplus, WEI+). Αυτός είναι ένας δείκτης της ΕΕ για να καθορίσει τις περιοχές που είναι επιρρεπείς σε έλλειψη νερού και τις περιοχές που χρησιμοποιούν νερό πέραν της αειφορικής διαχείρισης, δηλαδή πάνω από το όριο αναπλήρωσης των ποσοτήτων νερού αφαιρούνται (χρησιμοποιούνται) κάθε χρόνο. Δυστυχώς η Ελλάδα και η Ισπανία, όπως δείχνει ο χάρτης, δεν έχουν προχωρήσει στην εκτίμηση αυτού του δείκτη που θα έδειχνε το πρόβλημα της επάρκειας αλλά και περίσσειας νερού στις υδατικές λεκάνες της χώρας μας.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
