Είναι η πρώτη πλήρης εφαρμογή γεωργίας ακριβείας σε πραγματικές συνθήκες αγροκτήματος και αυτό είναι μια σημαντική εξέλιξη. Παρ’ όλο που το Εργαστήριο Γεωργικής Μηχανολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ξεκίνησε εφαρμογές από το 2001 (τότε κάναμε την πρώτη χαρτογράφηση παραγωγής σε φυτείες βαμβακιού στην Καρδίτσα) και έκανε εφαρμογές σε πολλές καλλιέργειες (σιτηρά, καλαμπόκι, μήλα, αχλάδια, αμπέλια) μέχρι σήμερα δεν καταφέραμε να κάνουμε εφαρμογή σε πραγματικές συνθήκες αγρότη. Επομένως η εφαρμογή αυτή σηματοδοτεί μια σημαντική αρχή που ελπίζω να προκαλέσει μια επέκταση των εφαρμογών. Καθώς και άλλες εταιρείες συμβούλων δραστηριοποιούνται στο αντικείμενο και υπάρχει ώθηση από τα προγράμματα του Υπουργείου Γεωργίας πιστεύω να έχουμε μια συνεχή ανάπτυξη των εφαρμογών. Αυτό είναι ιδιαίτερα επιθυμητό καθώς σε όλο τον κόσμο η ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών και η υιοθέτησή τους στη γεωργία είναι γρήγορη. Στις ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου συνεχίζεται η ανάπτυξη αισθητήρων μέτρησης παραμέτρων εδάφους και φυτών. Οι αισθητήρες αυτοί γίνονται συνεχώς πιο οικονομικοί και επομένως εύχρηστοι. Αυξάνονται συνεχώς οι αυτοματισμοί στα μηχανήματα ενώ αναπτύσσεται συνεχώς η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) με εντυπωσιακές εφαρμογές. Τα μηχανήματα με ΤΝ δεν θα είναι προγραμματισμένα να αντιδρούν αλλά να ερμηνεύουν δεδομένα που συγκεντρώνουν στο χωράφι και να επιλέγουν τις άριστες πρακτικές. Είναι εντυπωσιακό ότι η πρόβλεψη για την κυκλοφορία πλήρως αυτόνομων οχημάτων είναι ότι θα υπάρχουν το 2025 δηλαδή σε 7 χρόνια. Επομένως εμείς πρέπει να τρέξουμε για να προλάβουμε το τρένο της προόδου.
Ένα ερώτημα που ετέθη στη διάρκεια της ημερίδας στην Agrotica είναι πώς μπορούν αυτές οι τεχνολογίες να αναπτυχθούν και προωθηθούν στη χώρα μας. Διακρίνω τις εξής γραμμές δράσης:
1. Εφαρμογή σε αγροκτήματα μεγάλου μεγέθους που μπορούν να αποσβέσουν τις απαιτούμενες επενδύσεις. Σήμερα υπάρχουν μεγάλα αγροκτήματα που θα μπορούσαν άμεσα να επενδύσουν τα απαιτούμενα κεφάλαια και να έχουν την ωφέλεια. Μεγάλο πρόβλημα και εδώ ο πολυτεμαχισμός της γης. Γνωρίζω αγρότη που καλλιεργεί 1500 στρέμματα (ιδιόκτητα και ενοικιασμένα) και τα έχει σε 70 τεμάχια. Είναι προφανές ότι μισό χρόνο ξοδεύει για τις μετακινήσεις και μισό για τις παραγωγικές δουλειές. Δυστυχώς τα ποσά που ξοδεύτηκαν για αναδασμούς πήγαν χαμένα γιατί το πολιτικό προσωπικό βάζει πιο ψηλά την προσέλκυση ψήφων από τα μακροχρόνια συμφέροντα της χώρας.
2. Εφαρμογές σε οπωροκηπευτικά μικρής έκτασης με εργασίες κυρίως με τα χέρια. Για αυτά έχουμε αναπτύξει τεχνολογία για χαρτογράφηση παραγωγής χωρίς τεχνικά μέσα και εφαρμογή διαφοροποιημένης λίπανσης με βάση των αναπλήρωση των θρεπτικών στοιχείων που αφαιρούμε με τη συγκομιδή. Η εφαρμογή της μεθόδου σε μήλα και αχλάδια ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένη. Το ίδιο μπορεί να γίνει στην άρδευση οπωρώνων και αμπελώνων με στάγδην άρδευση με δημιουργία διαφορετικών δικτύων με βάση μέτρηση της φαινομενικής ηλεκτρικής αγωγιμότητας του εδάφους.
3. Ανάπτυξη εξοπλισμού χαμηλού κόστους για εφαρμογές σε μικρότερα αγροκτήματα. Κυρίως μηχανήματα για εφαρμογές διαφοροποιημένης λίπανσης ή φυτοπροστασίας που θα μπορούσαν να προστεθούν σε υπάρχοντα μηχανήματα με σχετικά χαμηλό κόστος.
4. Δημιουργία εταιρειών συμβούλων και μηχανημάτων που θα κάνουν τις εφαρμογές. Είναι βέβαιο ότι ο μέσος αγρότης δεν μπορεί να κάνει όλες αυτές τις αναλύσεις μόνος του. Τουλάχιστον σήμερα χρειάζεται εξειδικευμένους συμβούλους. Το ίδιο ισχύει και με τον εξοπλισμό που κοστίζει αρκετά για να μην μπορεί να το προμηθευτεί ο μέσος Έλληνας αγρότης. Ένας συνδυασμός εταιρειών συμβούλων που να συνδέονται με εταιρείες που έχουν τον εξοπλισμό και κάνουν τις εφαρμογές με αμοιβή ανά στρέμμα μπορεί να λύσει το πρόβλημα.
5. Εναλλακτικά θα πρέπει οι αγρότες να συνεργαστούν και να δημιουργήσουν ομάδες παραγωγών ή συνεταιρισμούς για να κάνουν τις επενδύσεις που χρειάζονται με αποδεκτό κόστος απόσβεσης.
6. Ανάπτυξη λογισμικού υποβοήθησης των αγροτών στη λήψη αποφάσεων είναι ένα σημαντικό εργαλείο που αναπτύσσεται. Τα προγράμματα αυτά δέχονται τα στοιχεία με τα χαρακτηριστικά των αγροτεμαχίων, παίρνουν στοιχεία από μετεωρολογικούς σταθμούς και από βάσεις δεδομένων και συμβουλεύουν τον αγρότη πώς θα διαχειριστεί την καλλιέργεια και το αγρόκτημά του. Αυτά διατίθενται συνήθως στο διαδίκτυο με μικρή συνδρομή. Για αυτά θα αναφερθώ σε επόμενα σημειώματα.
Είναι προφανές ότι για να εφαρμοστούν αυτά πρέπει να πείσουμε τους αγρότες για την ωφέλεια που θα αποκομίσουν. Η εφαρμογή στο ρύζι θα παίξει σημαντικό ρόλο καθώς οι αγρότες της περιοχής είδαν την εφαρμογή με τα μάτια τους , πείστηκαν για την ωφέλεια και είναι έτοιμοι να την εφαρμόσουν. Θα αποτελέσουν ένα πυρήνα για τη διάδοση.
Συμπερασματικά πρέπει να τονίσουμε ότι η υιοθέτηση των τεχνολογιών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών είναι απαραίτητη για να επιτύχουμε αύξηση της παραγωγικότητας της γεωργίας (ανά μονάδα επιφάνειας και εργαζόμενο). Είναι επίσης προφανές ότι πολλές εφαρμογές απαιτούν επενδύσεις αλλά και σχετικά μεγάλα αγροκτήματα. Αλλά και μικρά αγροκτήματα μπορούν να ωφεληθούν καθώς η παραλλακτικότητα του εδάφους υπάρχει ακόμα και σε μικρά αγροτεμάχια.
Έχουμε δύο δρόμους για τους μικρούς αγρότες που είναι η πλειοψηφία: είτε συνεργασία μεταξύ των αγροτών ώστε να δημιουργηθούν μεγέθη που μπορούν να καλύψουν το κόστος είτε ανάθεση των εργασιών σε συμβούλους και επαγγελματίες με γεωργικό εξοπλισμό.
Πρέπει οι αγρότες να καταλάβουν ότι το πρόβλημα δεν είναι οι τιμές που καθορίζονται από τις διεθνείς αγορές αλλά το κόστος παραγωγής που πρέπει να μελετήσουν και να μειώσουν αν δεν θέλουμε να μειώσουμε και άλλο τις αμοιβές εργασίας μας.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
