Οι διαμαρτυρίες αναφέρονται στην ισχύ των τρακτέρ που επιδοτούνται που τη θεωρούν μικρή. Ιδιαίτερα αν συγκριθεί με τις προηγούμενες προκηρύξεις που ήταν σαφώς πιο γαλαντόμες και έδιναν τρακτέρ μεγάλης ισχύος σε μικρούς και μεσαίους ιδιοκτήτες αγροκτημάτων. Άλλωστε ήμουν παρών στην εκδήλωση της ΣΕΑΜ για την εκμηχάνιση της γεωργίας και άκουσα ο ίδιος τις διαμαρτυρίες. Επειδή εγώ θεωρώ ότι ήδη οι ιπποδυνάμεις που δίνονται από τον αλγόριθμο του Γεωπονικού Πανεπιστημίου είναι μεγαλύτερες από όσο χρειάζονται θα ήθελα να εξηγήσω τη θέση μου. Θέλω επίσης να εξηγήσω γιατί η αγορά ενός τρακτέρ είναι μια πολύ σοβαρή απόφαση που καθορίζει άμεσα τη βιωσιμότητα των αγροτικών εκμεταλλεύσεων.
Ας ξεκινήσω ξεκαθαρίζοντας ότι τα σχέδια βελτίωσης είναι ένα πρόγραμμα της ΕΕ που επιδοτεί τις επενδύσεις των αγροτών ώστε οι επιχειρήσεις τους να γίνουν πιο παραγωγικές, αποδοτικές και επομένως βιώσιμες εξασφαλίζοντας εισόδημα στον αγρότη και την οικογένειά του. Πιστεύω ότι σε αυτό συμφωνούν και οι αγρότες και οι μελετητές. Δηλαδή δεν είναι ένα πρόγραμμα όπως η νιτρορρύπανση ή η βιολογική γεωργία που οι επιδοτήσεις δίνονται χωρίς ουσιαστικούς ελέγχους και υποχρεώσεις συνέχισης της εφαρμογής του προγράμματος μετά το πέρας των επιδοτήσεων. Εδώ ο αγρότης επενδύει τα χρήματά του και το πρόγραμμα καλύπτει ένα μέρος του κόστους της επένδυσης.
Ας δούμε τώρα τι προβλέπει το νέο σχέδιο υπολογισμού της ισχύος του τρακτέρ.Ένας αγρότης με 100 στρέμματα μεγάλης καλλιέργειας (σιτάρι, βαμβάκι, καλαμπόκι) δικαιούται ένα τρακτέρ 70 ίππων. Το τρακτέρ αυτό μπορεί να έλκει ένα δί-υνο άροτρο (θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει και τρί-υνο σε κανονικές συνθήκες αλλά για να αποφύγω κάθε αντίρρηση θα περιοριστώ στο σίγουρο) που θα κάλυπτε περίπου 2,5 στρέμματα την ώρα δηλαδή θα όργωνε τα χωράφια του (100 στρέμματα) σε 4 μέρες. Το τρακτέρ μπορεί να κάνει όλες τις άλλες δουλείες (προετοιμασία σποροκλίνης, σπορά, ψεκασμούς , σκάλισμα κλπ). Επομένως καλύπτει τις ανάγκες του αγροκτήματος. Ποια είναι όμως η επίπτωση στο κόστος παραγωγής; Ένα τρακτέρ 70 ίππων κοστίζει περίπου 40.000 ευρώ. Με την επιδότηση ο αγρότης θα πληρώσει 20.000 ευρώ μείον αξία στο τέλος της οικονομικής ζωής (τα 15 έτη) περίπου 2.000 ευρώ επομένως αποσβεστέα αξία 18.000 ευρώ.Οι τόκοι του κεφαλαίου με επιτόκιο 8% για 7,5 χρόνια είναι 10.800 ευρώ. Επομένως πρέπει ο αγρότης να αποσβέσει 28.800 ευρώ για 15 έτη δηλαδή 1920 ευρώ/έτος ή 19,2 ευρώ/στρέμμα και έτος. Δηλαδή ο αγρότης αυτός κάθε πρώτη Γενάρη κάθε χρόνο θα πρέπει να βάζει 19,2 ευρώ το στρέμμα στο κόστος παραγωγής. Αυτό πριν ανεβεί στο τρακτέρ για οποιαδήποτε δουλειά, πριν βάλει πετρέλαιο, πριν κάνει συντήρηση και αλλάξει λάδια κλπ. Με περίπου 19,20 ευρώ/στρέμμα ο αγρότης μπορεί να πάρει ένα επαγγελματία με μηχανήματα και να του οργώσει το χωράφι, να το προετοιμάσει και να το σπείρει όταν ο ίδιος θα κάθεται και θα ελέγχει την ποιότητα εργασίας. Επομένως το να εγκρίνουμε την αγορά ενός τέτοιου τρακτέρ στον αγρότη των 100 στρεμμάτων του κάνουμε κακό και τον οδηγούμε σε χρεοκοπία. Βέβαια εδώ αρχίζουν οι αντιρρήσεις. Ξέρεις δεν θα κάνει μόνο τα δικά του αλλά και των συγγενών. Αν είναι έτσι γιατί δεν το παίρνουν συνεταιριστικά; Δεν επιτρέπεται από τα σχέδια βελτίωσης και οι ομάδες πρέπει να έχουν ένα ελάχιστο αριθμό εταίρων; Να ζητήσουμε αλλαγή του κανονισμού. Να κάνουμε κάτι που να ευνοεί τη βιωσιμότητα των αγροκτημάτων και όχι να τα καταστρέφει οικονομικά. Μήπως να πιέσουμε περισσότερο τους αγρότες να συνεργαστούν; Να μην γίνονται δεκτά σχέδια βελτίωσης από μονάδες μικρότερες των 300 στρεμμάτων με 4-5 εταίρους που θα έκαναν μια εξαιρετική δουλειά όλοι μαζί; Αν πρέπει να αλλάξουν οι κανονισμοί να δούμε πώς μπορούν να αλλάξουν. Μήπως να δούμε ευέλικτες μορφές συνεργασίας που θα ενισχύσουν τη βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων;
Αλλά ας κάνουμε μια εκτίμηση τι θα γίνει αν δεν το κάνουμε. Κατά τη γνώμη μου θα μειώσουμε την ανταγωνιστικότητα των εκμεταλλεύσεών μας. Ή διαφορετικά απλώς θα μειώσουμε την αμοιβή της εργασίας μας για να γίνουμε ανταγωνιστικοί.Θα προσπαθήσω να εξηγήσω απλά τι εννοώ. Ας υποθέσουμε ότι η τιμή ενός προϊόντος στις διεθνείς αγορές είναι 12 ευρώ τα 100 κιλά. Οι Ιταλοί και Ισπανοί χρησιμοποιώντας νέες τεχνολογίες και με μεγαλύτερα αγροκτήματα και οι Βούλγαροι και Τούρκοι με χαμηλά μεροκάματα πετυχαίνουν κόστος 10 ευρώ όταν εμείς έχουμε 14 ευρώ τα 100 κιλά λόγω υψηλών αποσβέσεων του εξοπλισμού μας. Γιατί δεν θέλουμε να συνεργαστούμε, γιατί αγοράζουμε εξοπλισμό που δεν χρειάζεται, γιατί δεν υιοθετούμε νέες τεχνολογίες και γιατί εμείς τα ξέρουμε καλύτερα και δεν ακούμε κανένα. Τι κάνουμε; Μια δυνατότητα είναι να μην πουλήσουμε, να σταματήσουμε να παράγουμε και να πάμε στο σπίτι μας. Η άλλη να πουλήσουμε κάτω του κόστους. Τι σημαίνει αυτό; Μειώνουμε την αμοιβή της εργασίας μας και το κέρδος μας αν υπάρχει. Τα αγροκτήματα γίνονται μη βιώσιμα και εμείς κλείνουμε τους δρόμους διαμαρτυρόμενοι για κάτι που κάνουν οι κακοί άλλοι. Μήπως είναι καιρός ναξυπνήσουμε; Ή πρέπει να φτάσουμε πραγματικά σε μισθούς και μεροκάματα Βουλγαρίας για να καταλάβουμε ότι όπως πάμε το πράγμα δεν βγαίνει και η κρίση θα βαθαίνει; Μήπως πρέπει να υιοθετήσουμε πρακτικές που θα αναγκάσουν τους αγρότες να συνεργαστούν; Το πολιτικό σύστημα πρέπει να πάρει αποφάσεις έστω και αν αρχικά θα υπάρξει πολιτικό κόστος μακροχρόνια θα βοηθήσει στη βιώσιμη ανάπτυξη του γεωργικού τομέα της χώρας.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
