Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο κείμενο, «παρά το σημαντικό ύψος και τη σημασία των πόρων της ΚΑΠ για το αγροτικό εισόδημα και την ανάπτυξη της υπαίθρου, δεν βελτιώθηκε σε ανάλογο βαθμό η ανταγωνιστικότητα και δεν προχώρησαν οι διαρθρωτικές αλλαγές. Η υψηλή εξάρτηση από τις ενισχύσεις διαμόρφωσε αντιλήψεις και συμπεριφορές που οδήγησαν σε χαλάρωση των αντανακλαστικών και σε ακαμψία των οικονομικών δομών.
Επιπλέον, συγκρότησε συμφέροντα στα οποία εδράζεται η αδράνεια αλλά και ενεργητικές συμπεριφορές που παρεμποδίζουν τη διαδικασία εκλογίκευσης του συστήματος των ενισχύσεων και την αντιμετώπιση των ενδοαγροτικών ανισοτήτων. Από την άλλη η ανισοκατανομή των ενισχύσεων (το 10% των αγροτών παίρνει το 50% των ενισχύσεων, ενώ το 50% των αγροτών μόνο το 10%) αναδεικνύει τις ανισότητες που προκαλεί το επιλεχθέν μοντέλο κατανομής των δικαιωμάτων».
Στο κείμενο της Εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής η κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι «το έλλειμμα αναπτυξιακής πολιτικής, μέχρι σήμερα, αφήνει άλυτα τα προβλήματα του αγροτικού τομέα, τα οποία επανέρχονται με πιο πιεστικό τρόπο. Υπό την πίεση των οξυμμένων προβλημάτων προτάσσονται συνήθως πυροσβεστικές πρακτικές. Με τον τρόπο αυτό, όμως, παραμερίζονται διαρκώς οι πολιτικές με αναπτυξιακό περιεχόμενο, οι οποίες έχουν το «μειονέκτημα» να αποδίδουν μεσο-μακροπρόθεσμα και δεν είναι άμεσα εκμεταλλεύσιμες από πολιτική άποψη. Η «φιλοαγροτική», διαχειριστικού τύπου και άνευ αναπτυξιακού περιεχομένου πολιτική, αυτο-εγκλωβίζεται στο φαύλο κύκλο που η ίδια δημιουργεί και συχνά αντλεί τη νομιμοποίησή της και οδηγεί σε αδιέξοδο».
ΟΙ 24 ΣΤΟΧΟΙ
Στο κείμενο της Εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής γίνεται αποτύπωση της κατάστασης σήμερα στον πρωτογενή τομέα (προβλήματα –προοπτικές) και τίθενται 24 στόχοι για την επίτευξη των οποίων χρειάζονται συγκεκριμένες πολιτικές και δράσεις, η εξειδίκευση των οποίων προφανώς θα γίνει όταν οριστικοποιηθεί η Αναπτυξιακή Στρατηγική κι αφού θα προηγηθεί διαβούλευση με τους παραγωγικούς και κοινωνικούς φορείς.
Οι 24 στόχοι για τον αγροτικό τομέα είναι:
-Η δικαιότερη κατανομή των ενισχύσεων και ο περιορισμός της εξάρτησης από αυτές με αύξηση του εισοδήματος από την παραγωγή.
-Η αλλαγή του μοντέλου σύγκλισης των δικαιωμάτων ώστε να περιοριστούν στο ελάχιστο οι διαφορές που υπάρχουν στις αγροτικές ενισχύσεις ακόμη και για ίδια προϊόντα στην ίδια περιοχή και ταυτόχρονα να δοθεί η δυνατότητα ενίσχυσης και σε νεοεισερχόμενους αγρότες.
-Η βελτιστοποίηση της διαχείρισης των πόρων της ΚΑΠ και η ελαχιστοποίηση των δημοσιονομικών διορθώσεων.
-Η αποτελεσματική διαχείριση των πόρων και μέτρων του ΠΑΑ 2014-2020 για την υλοποίηση των στόχων της στρατηγικής αγροτικής ανάπτυξης.
-Η διεύρυνση της εξαγωγικής βάσης (άνω του 70% των συναλλαγών γίνονται με την ΕΕ, ενώ το 100% του ελλείμματος προκύπτει από αυτές τις συναλλαγές).
-Η εξυγίανση των όρων ανταγωνισμού στο εμπόριο των αγροτικών προϊόντων και η διευκόλυνση των επιχειρήσεων στην άσκηση της εμπορικής δραστηριότητας.
-Η βελτιστοποίηση της συνέργειας και της αποτελεσματικότητας των επιμέρους λειτουργιών της εμπορίας με προσανατολισμό τις εξαγωγές.
- Η δημιουργία εθνικού φορέα προώθησης των εξαγωγών.
-Οι προτελωνειακές και τελωνειακές διαδικασίες εκτός από τους απαραίτητους ελέγχους θα πρέπει να διευκολύνουν τη λειτουργία των επιχειρήσεων, που δραστηριοποιούνται στον χώρο του εξωτερικού εμπορίου.
-Η ένταξη των προϊόντων σε υψηλό επίπεδο στις διεθνείς εφοδιαστικές αλυσίδες.
-Η περαιτέρω βελτίωση του αρνητικού εμπορικού ισοζυγίου τροφίμων (-1,1 δις € το 2016) καθώς και του αρνητικού ισοζυγίου των αγροτικών εισροών.
-Η αποσαφήνιση του στρατηγικού προσανατολισμού, όσον αφορά στη συνύπαρξη και εξειδικευμένη διαχείριση των διαφορετικών μοντέλων παραγωγής (μαζικού-ομογενοποιημένου, διαφοροποιημένου-ποιοτικού).
-Η ενίσχυση κλάδων και προϊόντων που χαρακτηρίζονται: από υφιστάμενο ή εν δυνάμει συγκριτικό πλεονέκτημα, από υψηλή εγχώρια προστιθέμενη αξία στην παραγωγή ή/και στις εξαγωγές, από δυνατότητες οικοδόμησης ευρέως πλέγματος εγχώριων κλαδικών διασυνδέσεων με τη βιομηχανία παραγωγής αγροτικών εισροών, τη μεταποίηση αγροτικών προϊόντων και με τις υπηρεσίες.
-Η ενδυνάμωση των σχέσεων φυτικής-ζωικής παραγωγής.
-Η αύξηση των ιδιοπαραγόμενων ζωοτροφών και της κτηνοτροφικής παραγωγής.
- Η αποκατάσταση των βιομηχανικών καλλιεργειών και επανενεργοποίηση των αντίστοιχων κλάδων της μεταποίησης, καθώς οι βιομηχανικές καλλιέργειες συνιστούν σημαντική πτυχή των εγχώριων κλαδικών διασυνδέσεων και βάση για την αύξηση της προστιθέμενης αξίας.
-Η στοχευμένη αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων σε επίπεδο προϊόντων, κλάδων, τοπικών παραδόσεων και περιοχών των προϊόντων ποιότητας και ταυτότητας. Ενίσχυση προϊόντων μεσογειακής διατροφής και προϊόντων ΠΟΠ και ΠΓΕ.
-Η αύξηση του μεγέθους και της ανταγωνιστικότητας των εκμεταλλεύσεων με ποικίλους τρόπους οργάνωσης αναλόγως των συνθηκών και των επιλογών των αγροτών (αγορά-ενοικίαση γης, συλλογικές μορφές οργάνωσης, μορφές κοινωνικής οικονομίας, σχήματα εταιρικής μορφής κ.λπ.).
-Η ανάδειξη των συνεταιρισμών και άλλων συλλογικών ανάδειξη των συνεταιρισμών και άλλων συλλογικών μορφών (ομάδες και οργανώσεις παραγωγών, φορείς κοινωνικής οικονομίας κ.ά.) σε πυλώνες ανάπτυξης του αγροδιατροφικού συστήματος.
-Οι παρεμβάσεις σε ζητήματα θεσμών, υποδομών, τιμολόγησης, αποδοτικότητας και τεχνογνωσίας όσον αφορά τη χρήση της ενέργειας και τη διαχείριση των υδάτων: α)
αλλαγή μείγματος των ενεργειακών πηγών προς την κατεύθυνση των ΑΠΕ και την αποκέντρωση της παραγωγής ενέργειας, β) αλλαγή στη σύνθεση των συστημάτων άρδευσης προς την κατεύθυνση συστημάτων εξοικονόμησης νερού και η αναβάθμιση της ικανότητας αποθήκευσης.
-Η αύξηση της παραγόμενης προστιθέμενης αξίας και η συγκράτησή της στον αγροτικό χώρο (πιστοποίηση, προβολή, προώθηση, καθετοποίηση, συλλογικές-συνεταιριστικές δραστηριότητες, δικτύωση, συντόμευση αλυσίδων εφοδιασμού, τοπικές αγορές παραγωγών, παραγωγή προϊόντων με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, αξιοποίηση συγκριτικών πλεονεκτημάτων ποιότητας και ταυτότητας).
-Η μετατόπιση της ηλικιακής σύνθεσης των αγροτών προς τις νεότερες ηλικίες και η στοχευμένη ενίσχυση των ενεργών αγροτών, που αντιμετωπίζουν με αυξημένη επαγγελματικότητα την αγροτική παραγωγή.
-Ο αποτελεσματικότερος τρόπος σήμανσης των ζώων ώστε να αποτραπούν τα περιθώρια παραπλάνησης των αρχών.
-Η εισαγωγή αποτελεσματικότερων συστημάτων ιχνηλασιμότητας ώστε να εξαφανιστεί η δυνατότητα «ελληνοποίησης» αγροτοκτηνοτροφικών προϊόντων.
ΑΘΗΝΑ, Του Γιώργου Μακρή
