Θα επαναλάβω για να το εμπεδώσουν όσο περισσότερο γίνεται οι αγρότες ότι ένα τρακτέρ αξίας 60.000 € αν αποσβεστεί σε 15 χρόνια τότε κάθε χρόνο ο αγρότης πρέπει να πληρώνει 4.000€ μόνο για απόσβεση του κεφαλαίου. Αν σε αυτό προστεθούν και οι τόκοι με επιτόκιο 6% το ποσό θα γίνει 5800 *€ το χρόνο πριν από οποιαδήποτε χρήση ή άλλη δαπάνη. Εάν ένας αγρότης έχει 200 στρέμματα τότε η επιβάρυνση είναι 29€ ανά στρέμμα, με 300, 18,33 €/στρέμμα και μόνο αν έχει 1000 στρέμματα η απόσβεση θα επιβαρύνει με 5,8 €/στρέμμα κάθε χρόνο. Είναι προφανές από τα πιο πάνω ότι ελάχιστα αγροκτήματα δικαιολογούν αυτό το τρακτέρ και στη σημερινή κατάσταση η επιβάρυνση από τις αποσβέσεις ανεβάζει τόσο πολύ το κόστος που κάνει μη ανταγωνιστικά τα αγροκτήματα. Υπάρχουν λύσεις; Φυσικά υπάρχουν λύσεις που μπορούν να γειώσουν το κόστος χρήσης του εξοπλισμού. Γιατί το πρόβλημα δεν είναι μόνο Ελληνικό αλλά Παγκόσμιο καθώς το μέγεθος των μηχανημάτων αυξάνει, νέα καινοτόμα μηχανήματα είναι πολύ ακριβά ενώ το μέγεθος των αγροκτημάτων οικογενειακής μορφής είναι σχετικά μικρά. Η κατάσταση στην Ελλάδα ως προς το μέγεθος των αγροκτημάτων είναι τραγική και κάνει δυσεξήγητη την ύπαρξη τόσο μεγάλων τρκατέρ. Ας δούμε μερικές από αυτές:
1. Ομαδική χρήση του εξοπλισμού. Εδώ οι παραγωγοί δημιουργούν ομάδες που κάνουν κοινή χρήση των μηχανημάτων που αγοράζουν όλοι μαζί. Οι ομάδες είναι μια λύση πολύ καλή γιατί εκτός από τη κοινή χρήση των μηχανημάτων μπορούν να έχουν και κοινή εμπορία τόσο των εφοδίων επιτυγχάνοντας χαμηλότερες τιμές όσο και των προϊόντων επιτυγχάνοντας υψηλότερες τιμές παρακάμπτοντας μεσάζοντες και διαπραγματευόμενοι μεγαλύτερες ποσότητες με συνεχή τροφοδοσία της αγοράς καθώς και συγκεντρώνοντας ποσότητες απαραίτητες για εξαγωγή. Οι ομάδες πρέπει κατά τη γνώμη μου να είναι μικρές και ευέλικτες για να πετύχουν τους στόχους τους. Οι μικρές ομάδες μπορούν να συνενώσουν αγρότες με κοινά χαρακτηριστικά (μέγεθος, καλλιέργειες, οικονομική επιφάνεια, διαθέσιμο εργατικό δυναμικό). Μπορούν στη συνέχεια να εξελιχθούν σε εταιρείες με κατάλληλη διοίκηση και διαχείριση να πετύχουν. Αυτό δεν ισχύει για του συνεταιρισμούς που είναι πιο δυσκίνητοι. Η μέχρι σήμερα εμπειρία των μεγάλων συνεταιρισμών είναι τραυματική αλλά ατυχώς δεν βλέπω να υπάρχουν πολλές εναλλακτικές λύσεις. Αυτό δεν σημαίνει ότι αποκλείεται να επιτύχουμε καλή διαχείριση με τους συνεταιρισμούς αλλά δεν το έχουμε δει μέχρι τώρα. Οι πελατειακές σχέσεις διοικήσεων και μελών είναι η συνταγή της αποτυχίας. Βεβαίως και στις ομάδες και στους συνεταιρισμούς προσκρούουμε στην δυσκολία των Ελλήνων να συνεργαστούν αλλά κατά τη γνώμη μου δεν έχουμε πολλές άλλες επιλογές αν θέλουμε να γίνουμε ανταγωνιστικοί και να παραμείνουμε στη γεωργία.
2. Ανταλλαγή εργασιών με γεωργικά μηχανήματα. Η βασική ιδέα είναι να ανταλλάσσουμε εργασίες μεταξύ των παραγωγών. Δηλαδή ένας παραγωγός που έχει εξοπλισμό για βαμβάκι συνεργάζεται με ένα γεωργό που έχει εξοπλισμό για μηδική και καθώς εφαρμόζουν τις αμειψισπορές που απαιτεί η νέα ΚΑΠ ο ένας κάνει τις δουλειές του άλλου με τα μηχανήματα τους και στο τέλος βγάζουν το λογαριασμό και πληρώνονται. Αυτό μπορεί να γίνει με ανταλλαγή εργασιών των μηχανημάτων μεταξύ μεμονωμένων παραγωγών αλλά μπορεί να γίνει και ευρύτερα οπότε δημιουργούνται τα ονομαζόμενα διεθνώς machinery rings δηλαδή ομάδες χρήσης γεωργικού εξοπλισμού.
ΚΟΙΝΗ ΧΡΗΣΗ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ
3. Ομάδες χρήσης γεωργικού εξοπλισμού (machinery rings). Αυτά είναι ομάδες παραγωγών (από δεκάδες μέχρι εκατοντάδες) που έχουν δεσμευτεί να κάνουν κοινή χρήση των μηχανημάτων. Η ομάδα έχει ένα κεντρικό γραφείο με ένα ηλεκτρονικό υπολογιστή και το σχετικό λογισμικό. Ο κάθε αγρότης μέλος της ομάδας δηλώνει τα μηχανήματα που έχει και το χρόνο που μπορεί να διαθέσει για εργασίες σε άλλα αγροκτήματα της ομάδας καθώς και τις ανάγκες σε εργασίες από άλλα μέλη της ομάδας. Το κεντρικό γραφείο φέρνει σε επαφή τους αγρότες για να κάνουν τις εργασίες και στο τέλος εκκαθαρίζει τους λογαριασμούς και ο κάθε ένας πληρώνει μέσω του γραφείου. Η κάθε ομάδα έχει κανονισμό που ορίζει πως γίνονται οι συναλλαγές και πως ελέγχεται η ποιότητα των εργασιών. Οι αγρότες μέλη είναι ελεύθεροι να επιλέξουν αυτούς με τους οποίους συνεργάζονται και ουσιαστικά δημιουργούνται υπο-ομάδες που συνεργάζονται. Οι ομάδες αυτές έχουν μια σειρά από πλεονεκτήματα όπως:
α) Ο κάθε αγρότης χρησιμοποιεί και λειτουργεί τα μηχανήματα του κάτι που τον εξειδικεύει και τον κάνει καλύτερο γνώστη του μηχανήματος.
β) Ο κάθε αγρότης λειτουργεί το δικό του μηχάνημα και επομένως είναι υπεύθυνος για τη σωστή χρήση, συντήρηση, ρύθμιση κλπ κάτι πολύ σημαντικό για τη μακροχρόνια ορθή χρήση τους.
γ) Δημιουργείται μια αλληλεξάρτηση μεταξύ των μελών που οδηγεί σε ευρύτερες συνεργασίες μεταξύ των μελών.
δ) Η ομάδα μπορεί να έχει ένα επιστημονικό προσωπικό που μπορεί να ελέγχει τη καλή εκτέλεση των εργασιών και να επιλύει διαφορές μεταξύ των μελών.
ε)Το κεντρικό γραφείο κάθε ομάδας διαθέτει στοιχεία για τα μηχανήματα που περισσεύουν ή λείπουν από τη περιοχή και επομένως ένας αγρότης που θέλει να επενδύσει σε νέα μηχανήματα μπορεί να επιλέξει αυτά που θα βρουν μεγαλύτερο χρόνο απασχόλησης και θα έχουν τελικά μικρότερο κόστος αποσβέσεων ανά μονάδα εργασίας και θα του δώσουν μεγαλύτερο κέρδος στο τέλος.
στ) Τα στοιχεία της ομάδας ή των ομάδων θα ήταν χρήσιμα και σε αυτούς που υποτίθεται ότι ασκούν τη γεωργική πολιτική της χώρας για να προωθούν με τα σχέδια βελτίωσης καινοτόμο αλλά απαραίτητο εξοπλισμό και όχι τα τρακτέρ – θηρία για βόλτες και προβολή.
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
