Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
Μέρος 1ο
Ένα από τα πρώτα προβλήματα που πρέπει να επισημανθεί στην Ελληνική γεωργία είναι η συστηματική έλλειψη λογιστικών στοιχείων των αγροτικών εκμεταλλεύσεων.
Οι αγρότες συνήθως περιορίζονται σε λογαριασμό «τσέπης» δηλαδή όταν η τσέπη είναι γεμάτη είμαστε ευχαριστημένοι. Αν αυτό προέρχεται από τις επιδοτήσεις ή από τη παραγωγή δεν το ξέρουμε. Από ποια καλλιέργεια κερδίζουμε περισσότερο ή από ποια χάνουμε δεν το ξέρουμε.
Όσο όμως τα χρήματα αυτά μας φτάνουν ας μη σκάμε. Αυτή ήταν η κατάσταση μέχρι πριν από λίγα χρόνια. Οι επιδοτήσεις έρχονταν κανονικά, φόρους εισοδήματος ή περιουσίας δεν πληρώναμε και όλοι είμασταν καλά. Τα τελευταία περίπου 10 χρόνια τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν. Οι επιδοτήσεις άρχισαν να μειώνονται και μέχρι το 2020 θα μειωθούν ουσιαστικά τουλάχιστον για αυτούς που είχαν τα δικαιώματα σε βαμβάκι και σκληρό σιτάρι. Παράλληλα αλλάζει και το καθεστώς φορολογίας και για πρώτη φορά οι αγρότες θα πληρώσουν φόρους που θα είναι υψηλοί. Σε δύο χρόνια το καθαρό εισόδημα θα φορολογείται με 29% όπως και όλων των άλλων Ελληνικών επιχειρήσεων. Το χειρότερο είναι ότι στο εισόδημα πλέον συνυπολογίζονται και οι επιδοτήσεις κάτι που κάνει τη φορολογία δυσβάστακτη. Η απαίτηση της πολιτείας να τηρούν οι αγρότες βιβλία εσόδων εξόδων μπορεί να βοηθήσει προς τη κατεύθυνση του εξορθολογισμού της διαχείρισης των αγροκτημάτων αλλά δεν θα λύσει το πρόβλημα αν τα βιβλίατηρούνται μόνο για να καλυφθεί ο τύπος της εφορίας όπως δυστυχώς γίνεται σε πολλές Ελληνικές επιχειρήσεις που στο τέλος χάνουν τον έλεγχο.
Προτείνω οι αγρότες να αρχίσουν να κρατούν συστηματικά βιβλία που να περιλαμβάνουν:
1. Ένα λεπτομερές ημερολόγιο εργασιών. Εκεί θα καταγράφουν κάθε μέρα τις εργασίες που έκαναν δηλαδή εκτός από την εργασία, το χωράφι και τη καλλιέργεια που αντιστοιχεί στη χρονιά και τις ώρες που εργάστηκε, το τρακτέρ κλπ. Εδώ καλά είναι να καταγράφονται και το πετρέλαιο που καταναλώθηκε και αν είναι δύσκολο το πότε γεμίζει το δοχείο και με πια ποσότητα. Η κατανομή μπορεί να γίνει με εκτίμηση. Θα καταγράφονται επίσης η ποσότητα νερού που εφαρμόστηκε, λιπάσματα, φυτοφάρμακα κλπ καθώς η συντήρηση των μηχανημάτων που έγινε, αλλαγές λαδιών, φίλτρων κλπ. Η σημείωση τυχόν ανωμαλιών στη λειτουργία των μηχανημάτων είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για να γίνουν οι απαραίτητες επισκευές στον επόμενο χρόνο χωρίς άμεση εργασία. Είναι χρήσιμο να καταγράφονται και στοιχεία του καιρού.
ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΑΓΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ
2. Πλήρη καταγραφή των αγορών και προμηθειών με τις αντίστοιχες τιμές καθώς και μια κατανομή του κόστους σε κάθε καλλιέργεια.Θα ρέπει να καταγραφούν οι ποσότητες που καταναλώθηκαν για κάθε καλλιέργεια ώστε στο τέλος του χρόνου οι δαπάνες να επιμεριστούν και να καθοριστεί το κόστος παραγωγής. Η τήρηση αυτού του βιβλίου από όσο γνωρίζω είναι υποχρεωτική ιδιαίτερα για τα φυτοφάρμακα αλλά δεν ξέρω πόσοι αγρότες το τηρούν.
3. Θα πρέπει σε αυτά να προστεθεί και το κόστος των αποσβέσεων του μηχανικού εξοπλισμού και των εγκαταστάσεων όπως υποστέγων, αποθηκών, γεωτρήσεων και αντλητικών συγκροτημάτων για να βγει το συνολικό κόστος ανά καλλιέργεια.
Έχοντας το κόστος της κάθε καλλιέργειας μπροστά μας μπορούμε να βγάλουμε μια σειρά από συμπεράσματα χρήσιμα για τη διαχείριση του αγροκτήματος όπως:
1. Ποια καλλιέργεια μας δίνει κέρδος και ποια το μεγαλύτερο αλλά και ποια μας δίνει ζημία. Είναι σαφές ότι μια καλλιέργεια που οι εισπράξεις είναι μικρότερες από τα έξοδα πρέπει να περιοριστεί ή να καταργηθεί τελείως.
Στην κάθε καλλιέργεια μπορούμε να επιμερίσουμε το κόστος και να δούμε που πάνε τα χρήματα που ξοδεύουμε. Μπορούμε να δούμε τι ξοδεύουμε για τη κατεργασία, τη σπορά ή τη συγκομιδή αλλά και τι σε διάφορα εφόδια. Μπορούμε τότε να αρχίσουμε μια αξιολόγηση για να καταλήξουμε στο τι μας συμφέρει να κάνουμε και τι όχι.
Για παράδειγμα αν οργώσουμε ένα χωράφι με σιτάρι και το όργωμα κοστίζει 15 €/στρέμμα αυτό με τη μέση τιμή των 200€/τόνο αντιστοιχεί σε 75 κιλά σιτάρι. Παίρνουμε τα 75 κιλά σιτάρι περισσότερη παραγωγή με το όργωμα; Αν ναι συνεχίζουμε το όργωμα αν όχι πρέπει να αλλάξουμε και να πάμε με μια ελαφρά κατεργασία και σπορά που μπορεί να μας δίνει μικρότερη παραγωγή αλλά λιγότερο από 75 κιλά/στρέμμα. Αν βέβαια μας δίνει την ίδια ή μεγαλύτερη παραγωγή ακόμα καλύτερα.
Συνέχεια στο επόμενο.
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
