Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
Η Γεωργία Ακριβείας στηρίχθηκε από την αρχή και στηρίζεται και σήμερα σε μια σειρά από τεχνολογίες που αναπτύχθηκαν όλα τα προηγούμενα χρόνια. Θα προσπαθήσω να δώσω μια συνοπτική περιγραφή των τεχνολογιών αυτών για να πάρει μια εικόνα ο αναγνώστης.
Η πρώτη τεχνολογία που αναπτύχθηκε και χρησιμοποιήθηκε από την αρχή είναι τα συστήματα εντοπισμού της θέσης πάνω στην επιφάνεια της γης με βάση ένα σύστημα δορυφόρων το γνωστό σε όλους πλέον GlobalPositioningSystem (GPS). Σε αυτό αναφερθήκαμε σε προηγούμενα σημειώματα καθώς και στη χρήση του στα συστήματα πλοήγησης στο χωράφι.
Το GPS προσδιορίζει τη θέση που βρισκόμαστε σε κάθε στιγμή (δηλαδή το γεωγραφικό πλάτος και μήκος καθώς και το ύψος που βρισκόμαστε πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας) και είναι η βάση τόσο για την καταγραφή ιδιοτήτων του χωραφιού και της φυτείας όσο και καθοδήγησης των μηχανημάτων στην εφαρμογή των καλλιεργητικών φροντίδων με ακρίβεια.
Μια δεύτερη τεχνολογία είναι τα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (ΓΣΠ ήGIS από το Αγγλικό GeographicalInformationSystems). Τι είναι αυτά; Είναι βάσεις δεδομένων που αποθηκεύουν δεδομένα συνδεδεμένα με τη θέση τους (γεωδεμένα δεδομένα). Όταν αναφερόμαστε σε βάσεις δεδομένων εννοούμε συλλογή στοιχείων που αποθηκεύονται σε ένα ηλεκτρονικό υπολογιστή με ορισμένη δομή (διαμόρφωση) ώστε να μπορούμε στη συνέχεια να τα αναζητούμε και να τα συγκεντρώνουμε όπως εμείς θέλουμε.
Ένα ΓΣΠ δηλαδή αποθηκεύει πληροφορίες διαφόρων χαρακτηριστικών συνδεδεμένων με τις συντεταγμένες τους. Επομένως έχουμε δεδομένα που μας δίνουν τη χωρική (δηλαδή στον χώρο) κατανομή τους. Εάν έχουμε δεδομένα και από χρόνο σε χρόνο τότε μας δίνουν και τη χρονική κατανομή τους. Για να καταλάβετε καλύτερα τι σημαίνει αυτό σκεφτείτε τι κάνετε όταν πάτε να κάνετε τις δηλώσεις καλλιεργειών του ΟΣΔΕ. Η δήλωσή σας στηρίζεται σε μια βάση δεδομένων όπου το κάθε σημείο του χάρτη της περιοχής σας είναι συνδεδεμένο με έναν ιδιοκτήτη. Δηλαδή έχει δεδομένα όπου το κάθε σημείο (δηλαδή γεωγραφικό πλάτος και μήκος) είναι συνδεδεμένο με κάθε ιδιοκτήτη αλλά και κάθε χρήση της γης. Χρησιμοποιώντας τα στοιχεία αυτά δημιουργούνται οι χάρτες όπου φαίνονται οι ιδιοκτησίες, οι δρόμοι, τα κτίσματα κ.λπ. αλλά και η έκταση του κάθε τεμαχίου ή άλλου στοιχείου (δρόμου, κτίσματος κ.λπ). Αυτό σας βοηθά να βρείτε εύκολα το χωράφι σας αλλά ταυτόχρονα σας ελέγχει αν δηλώνετε ακριβώς την έκταση κλπ. Συγκρίνετε αυτό που κάνετε σήμερα με τους χάρτες που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα. Πόσο ευκολότερα γίνεται η δουλειά μας αλλά και πως είναι αδύνατη η δήλωση μεγαλύτερων εκτάσεων ή άλλες παρατυπίες που στο παρελθόν μπορούσαν να γίνουν. Οι βάσεις δεδομένων συνοδεύονται από λογισμικό (δηλαδή προγράμματα) που διευκολύνουν τον χρήστη στη διαχείριση των δεδομένων, στη συγκέντρωση των επιθυμητών πληροφοριών και τη παρουσίαση τους σε διάφορες μορφές όπως χάρτες.
Μια τρίτη τεχνολογία είναι η τηλεπισκόπηση. Όπως το περιγράφει η λέξη είναι η εκτίμηση των χαρακτηριστικών ενός αντικειμένου χωρίς να έρθουμε σε επαφή μαζί του. Αυτό μπορεί να γίνει με επίγειους αισθητήρες ή όργανα είτε από εναέρια μέσα (αεροπλάνα, ελικόπτερα επανδρωμένα ή όχι, δορυφόρους).
Αυτό που ουσιαστικά κάνουμε είναι να μετρούμε τα χαρακτηριστικά του αντικειμένου (έδαφος ή φυτά στην περίπτωσή μας) μέσω των ιδιοτήτων της ακτινοβολίας (ηλιακό φως ή άλλη ακτινοβολία που εκπέμπουμε) που ανακλάται ή διαπερνά το σώμα. Κάποιοι αισθητήρες μετρούν το ανακλώμενο ηλιακό φως από τα φυτά και με βάση αυτό μπορούμε να συμπεράνουμε στοιχεία για την κατάσταση του εδάφους ή του φυτού που να μας βοηθήσουν στη διαχείριση της καλλιέργειας.
Η τέταρτη τεχνολογία είναι των αισθητήρων δηλαδή οργάνων που μετρούν χαρακτηριστικά της καλλιέργειας ή των προϊόντων. Τέτοιοι αισθητήρες είναι οι μετρητές της ροής του σπόρου σε μια θεριζοαλωνιστική, ο αισθητήρας μέτρησης της ταχύτητας της μηχανής ή του πλάτους εργασίας της. Οι αισθητήρες συνδυάζονται μεταξύ τους με κατάλληλο λογισμικό για να μας δώσουν σε πραγματικά χρόνο στοιχεία για την παραγωγή κλπ. Όταν λέμε σε πραγματικό χρόνο εννοούμε σε πολύ μικρό χρόνο ώστε να φαίνεται ότι η μέτρηση γίνεται άμεσα. Αυτό είναι ένα πλεονέκτημα των ηλεκτρονικών που λειτουργούν με ταχύτητες πολύ μεγαλύτερες από τις αισθήσεις μας κάτι που μας δίνει την αίσθηση ότι η μέτρηση είναι άμεση ενώ μεσολαβεί μια επεξεργασία. Οι αισθητήρες είναι ένα σημαντικό κομμάτι της σημερινής γεωργικής τεχνολογίας αλλά και γενικότερα της καθημερινής ζωής μας. Σκεφτείτε τι πληροφορίες έχετε όταν οδηγείτε το αυτοκίνητό σας που σας ενημερώνουν για την κατανάλωση καυσίμου κάθε στιγμή, σας ενημερώνουν αν υπάρχει πρόβλημα στη μηχανή κ.λπ.
Οι γεωργικοί ελκυστήρες και τα γεωργικά μηχανήματα είναι πλέον εφοδιασμένα με μια σειρά από αισθητήρες αλλά και οθόνες όπου μπορεί ο χειριστής να παρακολουθεί τις ενδείξεις τους και να βελτιώνει τον χειρισμό. Οι αισθητήρες και η διασύνδεση τους έχουν αρχίσει να τυποποιούνται σε ένα σύστημα που αναφέρεται διεθνώς ως ISOBUS στο οποίο θα αναφερθούμε σε επόμενα σημειώματα.
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
