Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
Μια από τις εφαρμογές του GPS δίνει τη δυνατότητα στους αγρότες να κατευθύνουν τα μηχανήματά τους στο χωράφι.
Τα συστήματα αυτά αναφέρονται ως συστήματα υποβοήθησης πλοήγησης (autoguidance)και συστήματα αυτόματης πλοήγησης (autosteering).
Τα συστήματα πλοήγησης είναι δύο κατηγοριών.
1. Συστήματα που βοηθούν το χειριστή να ακολουθήσει μια πορεία στο χωράφι. Το σύστημα αποτελείται από το δέκτη του GPS, που είναι τοποθετημένος στη οροφή του τρακτέρ ή στο υψηλότερο σημείο του, ένα μικροεπεξεργαστή που διαθέτει αλγορίθμους για την ανάλυση των σημάτων και των προγραμματισμό των διαδρομών του ελκυστήρα και μια μονάδα που δείχνει την πορεία του ελκυστήρα και δέχεται εντολές προγραμματισμού. Αρχικά είχε τη μορφή του Σχήματος 1α. Νεότερα συστήματα έχουν τη μορφή του Σχήματος 1β όπου ο χειριστής παρακολουθεί την πορεία στη μικρή οθόνη. Ο χειριστής διατηρεί τον έλεγχο του μηχανήματος.
Υπάρχουν δύο τρόποι λειτουργίας του συστήματος. Ο χειριστής ξεκινά και ακολουθεί την πρώτη γραμμή στο χωράφι. Από εκεί και πέρα κανονίζει το όργανο η επόμενη γραμμή να είναι παράλληλη με την προηγούμενη και να απέχει μια προγραμματιζόμενη απόσταση. Ο τρόπος αυτός ακολουθείται από τους χειριστές με τα συμβατικά μέσα. Το μειονέκτημα του είναι η συσσώρευση των σφαλμάτων οδήγησης καθώς κάθε διαδρομή ακολουθεί και τα σφάλματα της προηγούμενης. Στο δεύτερο τρόπο ο χειριστής δημιουργεί και πάλι τη πρώτη γραμμή στο χωράφι. Το όργανο ρυθμίζει τις επόμενες διαδρομές σε ρυθμιζόμενα πολλαπλάσια της απόστασης μεταξύ των διαδρομών που επιθυμούμε. Αυτό εξασφαλίζει μια συνεχή λειτουργία σε σχέση με την πρώτη γραμμή χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα σφάλματα των ενδιάμεσων διαδρομών. Αυτό διευκολύνει σημαντικά το χειρισμό και την ακρίβεια εφαρμογής του λιπάσματος ή όποιας άλλης εργασίας. Είναι προφανές ότι όσο ακριβέστερο είναι το GPS τόσο ακριβέστερα επιτυγχάνεται η επιθυμητή διαδρομή.
Τα συστήματα αυτά έχουν δύο μεγάλα πλεονεκτήματα. Ότι μπορούν να λειτουργήσουν και το βράδυ και ότι μπορούν να κινηθούν στις ίδιες γραμμές και την επόμενη χρονιά γεγονός που μπορεί να βοηθήσει στην δημιουργία μόνιμων διαδρομών ελεγχόμενης κυκλοφορίας μέσα στο χωράφι.
2. Συστήματα που αναλαμβάνουν αυτόνομα την πλοήγηση του ελκυστήρα γνωστά και ως autosteering. Και εδώ έχουν αναπτυχθεί δύο κατηγορίες. Στη πρώτη, το σύστημα επιδρά άμεσα στο σύστημα διευθύνσεως του γεωργικού ελκυστήρα και το κατευθύνει. Αποτελείται και πάλι από το δέκτη GPS, τον μικροεπεξεργαστή και την κονσόλα από όπου προγραμματίζεται το σύστημα και έχει την οθόνη με τις ενδείξεις. Επί πλέον έχει μια σειρά από εξαρτήματα που συνδυάζονται με το υδραυλικό σύστημα κατεύθυνσης του ελκυστήρα και αναλαμβάνει να κάνει τις κινήσεις για την ορθή πλοήγηση του μηχανήματος. Ο χειριστής έχει τη δυνατότητα ανά πάσα στιγμή να απενεργοποιήσει το σύστημα και να αναλάβει το έλεγχο, κάτι που γίνεται συστηματικά στις στροφές στα άκρα του χωραφιού (κεφαλάρια). Ένα απλούστερο σύστημα (Σχήμα 2) έχει ένα μικρό ελαστικό τροχό που προσκολλάται στο τιμόνι του ελκυστήρα και κατευθύνει τον ελκυστήρα στην επιθυμητή γραμμή πλοήγησης. Με μια απλή κίνηση του χειριστή αποσυνδέεται ο τροχός και ο χειριστής αναλαμβάνει πάλι τον πλήρη έλεγχο του μηχανήματος για να κάνει τις στροφές στο άκρο του αγρού.
Τα συστήματα αυτά έχουν τα ίδια πλεονεκτήματα με τα προηγούμενα και επί πλέον κάνουν ευκολότερο το χειρισμό του μηχανήματος ενώ επιτρέπουν στο χειριστή να ασχοληθεί περισσότερο με το έλεγχο των περελκομένων κατά τη διάρκεια των εργασιών στο χωράφι. Πραγματοποιούν πολύ καλές πωλήσεις σε όλο τον κόσμο (είναι bestsellers), διευκολύνουν σημαντικά την εργασία στον αγρό και μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη συστημάτων ελεγχόμενης κυκλοφορίας. Το μεγάλο τους πλεονέκτημα είναι η ακρίβεια εκτέλεσης των εργασιών που συμβάλλει στην εξοικονόμηση χημικών και άλλων εισροών επιτρέποντας την απόσβεση του κόστους σε μικρό χρονικό διάστημα.
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
