Οι στροφές του κινητήρα πρέπει να παραμένουν σταθερές, για να μην μεταβάλλονται οι στροφές του δυναμοδότη στις οποίες πρέπει να λειτουργεί ο λιπασματοδιανομέας. Για αυτό ο χειριστής πρέπει να λειτουργεί το τρακτέρ με το χειρομοχλό σε σταθερή θέση και όχι με το ποδομοχλό που δεν διατηρείται σταθερός, αλλάζει τις στροφές του κινητήρα και αντίστοιχα τις στροφές του δυναμοδότη και του δίσκου του λιπασματοδιανομέα.
(Μέρος 3ο)
Οι περισσότεροι κατασκευαστές λιπασματοδιανομένων που πωλούνται στην ελληνική αγορά δεν προμηθεύουν τους αγοραστές με οδηγίες χρήσεως και ρύθμισης. Ακόμα και οι προμηθευτές λιπασμάτων σπάνια δίνουν στοιχεία για τη κοκκομετρική σύσταση των λιπασμάτων. Επομένως ο γεωργός πρέπει να ρυθμίσει μόνος το λιπασματοδιανομέα του για κάθε λίπασμα που εφαρμόζει. Ο προσεκτικός γεωργός γνωρίζει ότι η ρύθμιση του λιπασματοδιανομέα του ισχύει μόνο για το συγκεκριμένο λίπασμα που έγινε η ρύθμιση και όχι για κάθε άλλο λίπασμα. Η ρύθμιση μπορεί να γίνει στην αποθήκη του γεωργού σε χρόνο που δεν υπάρχουν άλλες εργασίες ώστε ο παραγωγός θα είναι έτοιμος όταν χρειαστεί.
Ρυθμίσεις των φυγοκεντρικών λιπασματοδιανομέων.
Ο φυγοκεντρικός λιπασματοδιανομέας έχει μια παροχή που εξαρτάται από το άνοιγμα εξόδου του λιπάσματος, από την αποθήκη και τα στοιχεία ροής του λιπάσματος. Κυρίως επηρεάζεται από τον συντελεστή τριβής που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την υγρασία του υλικού. Η παροχή μπορεί να μετρηθεί κάθε φορά, αν βάλουμε το λιπασματοδιανομέα να λειτουργήσει για ένα χρονικό διάστημα και συγκεντρώσουμε και ζυγίσουμε το λίπασμα. Το βάρος του λιπάσματος προς τον χρόνο λειτουργίας μας δίνει την παροχή (Q) δηλαδή το βάρος ή τον όγκο του λιπάσματος που εξέρχεται από τη αποθήκη (το χωνί) στη μονάδα του χρόνου. Η συγκέντρωση του λιπάσματος μπορεί να γίνει με τοποθέτηση ενός πάνελ με ύφασμα ή πλαστικό γύρω από τον λιπασματοδιανομέα. Εάν θέσουμε σε λειτουργία το λιπασματοδιανόμένα με ακίνητο το τρακτέρ και συγκεντρώσουμε το λίπασμα που βγαίνει σε ορισμένο χρόνο τότε αν διαιρέσουμε το βάρος (ή όγκο) με το χρόνο έχουμε τη παροχή. Συνήθως υπάρχει σοβαρό πρόβλημα με τη σκόνη του λιπάσματος και καθώς τα περισσότερα λιπάσματα είναι ουσιαστικά οξέα, η εισπνοή τους μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα στους πνεύμονες των εργαζομένων. Για να περιορίσει την επικίνδυνη σκόνη, μια εταιρεία κατασκεύασε ένα πλαστικό στοιχείο (μπορεί να είναι και μεταλλικό) που καλύπτει τον μηχανισμό εκτόξευσης του λιπάσματος προστατεύοντας έτσι τον χειριστή κατά τη ρύθμιση (Εικόνα 1). Μετά τη μέτρηση της παροχής θα πρέπει να οριστεί το πλάτος εργασίας. Το πλάτος εργασίας εξαρτάται από το είδος του λιπάσματος (σκόνη, κρυσταλλικό, κοκκώδες), το είδος του λιπασματοδιανομέα (ένας, δύο δίσκοι) και τις επικρατούσες συνθήκες. Ο γενικός κανόνας είναι 8-10-12 μέτρα για σκόνες – κρυσταλλικά – κοκκώδη λιπάσματα για μονό δίσκο και περίπου διπλάσια για διπλό δίσκο. Θα πρέπει να τονιστεί ότι η λειτουργία με κοκκώδη λιπάσματα είναι σαφώς καλύτερη και η ομοιομορφία διανομής επίσης καλύτερη. Σημαντικό στοιχείο ποιότητας του λιπάσματος είναι η ομοιομορφία των κόκκων (μέγεθος, ειδικό βάρος). Η ποιότητα των λιπασμάτων αποτελεί στοιχείο τυποποίησής τους, ενώ υπάρχουν ειδικά δοκιμαστήρια, όπου ελέγχονται.
Μετά τον καθορισμό του πλάτους διανομής μπορούμε να εκτιμήσουμε την επιφάνεια (Ε) σε στρέμματα που διανέμεται το λίπασμα στη μονάδα του χρόνου πολλαπλασιάζοντας το πλάτος διανομής (Α) σε μέτρα επί την ταχύτητα του γεωργικού ελκυστήρα (υ) σε km/h. Επομένως η ρύθμιση (Ρ) του λιπασματοδιανομέα σε κιλά ανά στρέμμα, όταν η παροχή του λίπασματοδιανομέα σε κιλά ανά ώρα είναι (Q), δίνεται από τη σχέση:
ΣΗΜ.: Η εξίσωση φαίνεται στην φωτογραφία 4
Από την πιο πάνω σχέση φαίνεται ότι για να μεταβάλλουμε τη ρύθμιση, μπορούμε είτε να μεταβάλλουμε το άνοιγμα εξόδου του λιπάσματος και να αλλάξουμε την παροχή είτε να αλλάξουμε την ταχύτητα του ελκυστήρα με αλλαγή ταχύτητας του τρακτέρ. Να σημειωθεί ότι οι στροφές του κινητήρα πρέπει να παραμένουν σταθερές, για να μην μεταβάλλονται οι στροφές του δυναμοδότη στις οποίες πρέπει να λειτουργεί ο λιπασματοδιανομέας. Για αυτό ο χειριστής πρέπει να λειτουργεί το τρακτέρ με το χειρομοχλό σε σταθερή θέση και όχι με το ποδομοχλό που δεν διατηρείται σταθερός, αλλάζει τις στροφές του κινητήρα και αντίστοιχα τις στροφές του δυναμοδότη και του δίσκου του λιπασματοδιανομέα.
Οι λιπασματοδιανομείς καλύτερης ποιότητας κάνουν τη έξοδο του λιπάσματος δυναμική. Δηλαδή αντί να χρησιμοποιούν μια ελεύθερη ροή του λιπάσματος χρησιμοποιούν ιμάντες με προεξοχές για να ορίζουν τη παροχή. Δηλαδή αντί να ανοίγουμε ή να κλείνουμε το άνοιγμα ή την οπή αλλάζουμε τι ταχύτητα κίνησης του ιμάντα. Για τη μέτρηση της παροχής εξόδου του λιπάσματος στη περίπτωση αυτή χρησιμοποιούμε δοχεία που συγκεντρώνουν το λίπασμα καθώς κινείται ο ιμάντας με διάφορες ταχύτητες οπότε συνδέουμε ταχύτητες του ιμάντα με παροχές. Η ρύθμιση γίνεται με την ίδια σχέση που αναφέραμε.
Τα λιπάσματα είναι ουσίες διαβρωτικές (συνήθως οξέα) που αν παραμείνουν στο λιπασματοδιανομέα ή και στο τρακτέρ με τη υγρασία μετατρέπονται σε οξέα και τα διαβρώνουν. Γι’ αυτό ο πρώτος κανόνας είναι πολύ καλό πλύσιμο με άφθονο νερό μετά από κάθε χρήση. Σε καμία περίπτωση δεν αφήνουμε το λίπασμα στο λιπασματοδιανομέα. Διατηρούμε το «σταυρό» μετάδοσης της κίνησης από το τρακτέρ με το πλαστικό του κάλυμμα και όλες τις προστατευτικές επιφάνειες στη θέση τους. Λιπαίνουμε με επιμέλεια όλα τα κινούμενα μέρη στο σύστημα μετάδοσης της κίνησης (γωνιακή μετάδοση). Ο λιπασματοδιανομέας είναι γενικά απλό μηχάνημα και η συντήρηση του σχετικά εύκολη. Αν όμως δεν γίνει σχολαστικά θα χαλάσει σε μικρό χρονικό διάστημα.
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
