Χθες, Μεγάλη Πέμπτη στα Δώδεκα ευαγγέλια, η κορύφωση του Θειου Πάθους να συνοδεύεται από την κορύφωση σε μυστικές νότες της βυζαντινής υμνολογίας.
Εδώ, ο βυζαντινός ψάλτης στο αναλόγιο δύσκολα θα κρατήσει τα δάκρυά του όταν θα κληθεί να ψάλλει το :
“Σήμερον κρεμάται επί ξύλου,
ο εν ύδασι την γην κρεμάσας.
Στέφανον εξ ακανθών περιτίθεται,
ο των αγγέλων βασιλεύς.
Ψευδή πορφύραν περιβάλλεται
ο περιβάλλων τον ουρανόν εν νεφέλαις.
Ράπισμα κατεδέξατο,
ο εν Ιορδάνη ελευθερώσας τον Αδάμ.
Ήλοις προσηλώθη,
ο Νυμφίος της Εκκλησίας.
Λόγχη εκεντήθη, ο Υιός της Παρθένου”. .. Με ηχητικό φόντο τον ήχο των καρφιών που εκείνη τη στιγμή αναπαριστά ο ιερέας χτυπώντας το Σταυρό με κάποιο σιδερένιο αντικείμενο οι πάντες στο ναό λυγίζουν…
Ακλουθεί έπειτα η συγκλονιστική η περιγραφή της άκρας ταπείνωσης:
«Εξέδυσάν με τα ιματιά μου και ενέδυσάν με χλαμύδαν κοκκίνην• έθηκαν επί την κεφαλήν μου στέφανον εξ΄ ακανθών και επί την δεξιάν μου χείραν έδωκαν κάλαμον, ίνα συντρίψω αυτούς ως σκεύη κεραμέως».
Από τα κείμενα της Μ. Εβδομάδας απουσιάζουν επιπόλαιοι κι ανούσιοι συναισθηματισμοί. Όσο κι αν οι άνθρωποι συγκινούνται παραλληλίζοντας τα πάθη του Ιησού με τα δικά τους, η υμνογραφία δεν οδηγεί σε τέτοιες παρεκτροπές κι ανωφελείς διεξόδους. Με τον δογματικό και μυσταγωγικό της χαρακτήρα οδηγεί στη συναισθηματική υπέρβαση, σ΄ ένα στάδιο βαθύτερα πραγματικό όπου ο θάνατος συναντά την ζωή κι ο άνθρωπος από την διάσπαση του ατόμου φθάνει στην καθολικότητα του προσώπου.
«Πάσα η κτίσις ηλλοιούτο φόβω, θεωρούσα Σε εν σταυρώ• ο ήλιος εσκοτίζετο και γης τα θεμέλια συνεταράττετο• τα πάντα συνέπασχον τω τα πάντα κτίσαντι...».
Το ίδιο συμβαίνει στη Βυζαντινή αγιογραφία. Ο Εσταυρωμένος δεν έχει πάνω στο Σταυρό τίποτα το παθητικό και πονεμένο. Η μορφή ήρεμη, γλυκειά και γαλήνια. Ως Βασιλεύς επί του θρόνου του. Στην έκφραση του προσώπου εικονίζονται ο θάνατος και η νίκη της ζωής. Με την αναφώνηση του «Τετέλεσται», «αφήκε το πνεύμα»• και τότε «Εσκύλευται Άδης».
Προηγήθηκε Η πορεία με το Σταυρό στον ώμο, η εικόνα της άκρας ταπείνωσης του ανθρώπου, «Εις τόπον Γολγοθά, ο εστί μεθερμηνευόμενον κρανίου τόπος». Όταν κατέρρευσαν οι ανθρώπινες δυνάμεις, «Εύρον άνθρωπον Κυρηναίον ονόματι Σίμωνα, τούτον ηγγάρευσαν ίνα άρη τον Σταυρόν αυτού».
Αφού «Εδωκαν εις το βρώμα Του χολήν και εις την δίψαν Του επότισαν με όξος» ο Ιησούς «Κράξας φωνήν μεγάλην είπε• Πάτερ παραθήσομαι το πνεύμα. Ταύτα ειπών εξέπνευσε»
Στο Κατά Ματθαίον δίνεται συγκλονιστικά η στιγμή:
«Και ιδού το καταπέτασμα του ναού εσχίσθη εις δύο από άνωθεν έως κάτω, και η γη εσείσθη και αι πέτραι εσχίσθησαν και πολλά σώματα των κεκοιμημένων αγίων ηγέρθη. Ο δε εκατόνταρχος και οι μετ΄ αυτού τηρούντες τον Ιησούν, ιδόντες τον σεισμόν και τα γενόμενα εφοβήθησαν σφόδρα λέγοντες• αληθώς Θεού Υιός ην ούτος».
Άπνους επί του Σταυρού, μεταξύ δύο ληστών! Εκεί ήλθαν οι στρατιώτες «ίνα κατεαγώσιν αυτών τα σκέλη...»
Τότε «Εις των στρατιωτών λόγχη Αυτού την πλευράν ένυξε, και ευθέως εξήλθεν αίμα και ύδωρ. Και ο εωρακώς μεμαρτύρηκεν και αληθινή αυτού εστίν η μαρτυρία...».
