Τα παζάρια της Λάρισας που δεν έγιναν

Από το 1889 μέχρι και το 2023 * Ερευνα της Φωτοθήκης Λάρισας, μέσα από δημοσιεύματα εφημερίδων

1988. Προετοιμασίες για το τελευταίο παζάρι στο Αλκαζάρ (Αρχείο της «Ε»)

Έστω και «κολοβή» ολοκληρώθηκε πριν λίγες ημέρες η εμποροπανήγυρη Λάρισας του 2024. Εμποροπανήγυρη χωρίς λούνα παρκ είναι άτονη. Αν προστεθούν και τα κάστανα, που ήταν «εξαφανισμένα», απουσίαζαν κάποια βασικά της συστατικά στοιχεία. Το θέμα, όμως, που επεξεργάστηκε η Φωτοθήκη του Ομίλου Φίλων της Θεσσαλικής Ιστορίας Λάρισας είναι άλλο. Ποιες χρονιές δεν έγιναν παζάρια και οι πιθανοί λόγοι τους. Επίσης, οι χρονιές, κατά τις οποίες διεξήχθησαν τα παζάρια, αλλά με αντιξοότητες. Πηγές είναι τα δημοσιεύματα διαφόρων εφημερίδων της εποχής και οι αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου Λάρισας, τις χρονιές 1920 και 1921.

Η έρευνα ξεκινά από το 1889, όποτε και έγινε η πρώτη εμποροπανήγυρη και φτάνει μέχρι και το 1950. Βρέθηκαν, λοιπόν, τα εξής: Πιθανολογείται ότι δε διεξήχθη παζάρι το 1897, λόγω της Οθωμανικής κατοχής («Ατυχής Πόλεμος») και προφανώς δεν υπάρχουν πληροφορίες από εκείνη τη χρονιά. Η δεύτερη φορά ήταν το 1912, λόγω επιστράτευσης στον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο (σχετικό δημοσίευμα του «Κήρυκα» Βόλου στις 19 Σεπτεμβρίου). Για τα έτη 1916 και 1917 -περίοδο του Εθνικού Διχασμού- δε βρέθηκε, δυστυχώς, κάποια πληροφορία.
Για την περίοδο της κατοχής και για το έτος 1942 υπάρχει δημοσίευμα ότι δε θα γίνει. Η εφημερίδα «Λαρισαϊκός Τύπος» (κοινή έκδοση της «Ελευθερίας» και του «Κήρυκα») αναφέρει χαρακτηριστικά στις 3 Σεπτεμβρίου 1942: «Θυμηθήτε λίγο τα περασμένα καλά χρόνια. Ύστερα από λίγες ημέρες άρχιζε η μεγάλη εμποροπανήγυρις, η έκθεσις και οι ιπποδρομίες... Θυμηθήτε, όμως, λίγο και τον παζαριώτικο χαλβά. Δε σας χτύπησε στη μύτη η μυρωδιά του; Ε! Και να είχαμε ο καθένας από μια οκά Φαρσαλινό!». Για τα έτη 1943 και 1944 δεν υπάρχει καμία πληροφορία και πιθανολογείται ότι μάλλον δεν έγινε. Δεν έγινε, επίσης, το 1948, λόγω κορύφωσης του Εμφυλίου πολέμου (άρθρο στα «Θεσσαλικά Νέα» στις 26 Σεπτεμβρίου 1948).
Αξιοσημείωτες χρονολογίες, κατά τις οποίες έγινε τελικά το παζάρι, παρά τα προβλήματα που υπήρχαν, είναι: Το 1898, τη χρονιά αμέσως μετά τον «Ατυχή Πόλεμο» (26 Σεπτεμβρίου 1898 «Ακρόπολις» Αθηνών). Το 1908 με τη μεγάλη πλημμύρα στην πόλη, αν και με νεκρούς και καταστροφές σπιτιών (23 Σεπτεμβρίου 1908 εφημερίδα «Σκριπ») διεξήχθη με καθυστέρηση και έγιναν, μάλιστα, κανονικά και οι ιππικοί αγώνες. Όπως σημειώνει η ίδια εφημερίδα, τα νερά είχαν φτάσει σε ύψος ενός μέτρου στην Κεντρική πλατεία της Λάρισας και όλη η συνοικία Παράσχου (Άγιος Νικόλαος) ήταν κάτω από τα νερά! Το παζάρι κράτησε περισσότερες ημέρες και στις 7 Οκτωβρίου η ίδια εφημερίδα σημειώνει: «Οι έμποροι κάνουν χρυσές δουλειές και δεν εννοούν να το κουνήσουν από κει (εννοεί το Πεδίο του Άρεως, δηλαδή το μετέπειτα πάρκο Αλκαζάρ). Ενόσω το γυναικείο φύλο εξακολουθεί να μεταβαίνει εκεί και να ψωνίζει. Ουδείς ήλπιζεν ποτέ, κατόπιν των πολλών καταστροφών και της διακοπής της συγκοινωνίας, ότι θα ετελείτο τοιαύτη εμποροπανήγυρις. Φανταζόμεθα τώρα, τι θα εγίνετο, αν ελειτούργη η γραμμή των Θεσσαλικών και Ελληνικών Σιδηροδρόμων».
Το 1915 παρότι η χώρα βρισκόταν σε επιστράτευση, ο δήμαρχος Μιχ. Σάπκας επέτρεψε την εμποροπανήγυρη (εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ» 24 Σεπτεμβρίου 1915) «χάριν των εμπορευομένων και των ζωεμπόρων». Το 1941 με την Ιταλική κατοχή στην πόλη και ύστερα από αίτημα του Δήμου Λάρισας έγινε με την έγκριση των Ιταλών (εφημερίδες «Ταχυδρόμος» Βόλου και «Νέα Ελλάς» Βόλου στις 28 Αυγούστου 1941 και στις 5 Σεπτεμβρίου «Νέα Ελλάς» Βόλου). Στις 28 Σεπτεμβρίου 1941 η εφημερίδα «Ταχυδρόμος» Βόλου γράφει ότι η εμποροπανήγυρη δε σημείωσε επιτυχία, όσον αφορά τις πράξεις αγοραπωλησίας εμπορευμάτων, όμως είχε αρκετή κίνηση η ζωαγορά. Το 1946 έγιναν δύο εμποροπανηγύρεις, μια στις 12 Μαΐου και η άλλη στις 24 Σεπτεμβρίου (εφημερίδα «Ελευθερία» 5 και 12 Μαΐου 1946 και «Θεσσαλική Φωνή» Καρδίτσας στις 17 Σεπτεμβρίου 1946).
Στο πάρκο Αλκαζάρ το παζάρι έμεινε μέχρι το 1988 και στη συνέχεια φιλοξενήθηκε κάποια χρόνια σε Γιάννουλη και Φαλάνη. Επανήλθε στη Λάρισα επί δημάρχου Κων. Τζανακούλη. Πλέον γίνεται στη Σκεπαστή Αγορά του Δήμου στη Νεάπολη. Τα τελευταία χρόνια υπήρξαν αναποδιές: Το 2020 και το 2021 δεν έγινε λόγω της πανδημίας του κορονοϊού (Covid-19) και το 2023 λόγω της ιστορικής κακοκαιρίας «Daniel».