«Αρχαιολογικό πάρκο» στον λόφο του Φρουρίου

ΣΥΝΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ ΑΠ’ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ -Η ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΕΦΟΡΕΙΑΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΛΑΡΙΣΑΣ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΟΥ ΜΙΛΑ ΣΤΗΝ «Ε» ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΑΟ ΠΟΥ ΒΡΕΘΗΚΕ ΔΙΠΛΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΠΕΖΕΣΤΕΝΙ -ΕΙΚΑΖΕΤΑΙ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΠΟΛΙΑΔΟΣ -Ο ΜΟΝΟΣ ΑΡΧΑΙΟΣ ΝΑΟΣ ΠΟΥ ΑΝΑΚΑΛΥΦΘΗΚΕ

Του Θανάση Αραμπατζή
Ενα «αρχαιολογικό πάρκο»-μάρτυρας της διαχρονίας της Λάρισας, καθώς και της συνεχούς κατοίκησής της από την αρχαιότητα έως σήμερα, είναι ο λόφος του Φρουρίου.

Οι αρχαιολογικού ενδιαφέροντος χώροι που βρίσκονται στην περιοχή του Φρουρίου αναδεικνύονται δημιουργώντας ένα «παλίμψηστο» που φέρνει στο φως τη χρονική διαστρωμάτωση της πόλης. Άλλωστε στον λόφο του Φρουρίου φαίνεται ίσως περισσότερο ξεκάθαρα από οποιαδήποτε άλλη περιοχή της πόλης τόσο η διαχρονία της όσο και οι περίοδοί της, ενώ ταυτόχρονα η αρχαία Λάρισα συναντά τη ρωμαϊκή, τη βυζαντινή, την οθωμανική και τη σημερινή πόλη.
Τα σημαντικά μνημεία που εντοπίζονται εκεί διαγράφουν την ιστορική φυσιογνωμία της Λάρισας στην ιστορική διαχρονία: Αρχαίο Θέατρο, Βασιλική του Αγίου Αχιλλίου, Μπεζεστένι, Οθωμανικό Λουτρό -γνωστότερο ως χαμάμ. Μάλιστα, πρόσφατα στην ακρόπολη της πόλης και σχεδόν κάτω από το Μπεζεστένι αποκαλύφθηκε αρχαίος ναός, ο μόνος που έχει βρεθεί από τους πάρα πολλούς που είχε η Αρχαία Λάρισα, ναός που σύμφωνα με την Αρχαιολογική Υπηρεσία Λάρισας θεωρείται ότι ανήκει στην Αθηνά Πολιάδα.
Για την ανάδειξη του ναού αυτού τροποποιήθηκε η μελέτη αποκατάστασης και επανάχρησης του Μπεζεστενίου. Ακριβώς δίπλα από το Μπεζεστένι προβλεπόταν να λειτουργεί βοηθητικός χώρος 250 τ.μ., με αποθήκες και λοιπούς βοηθητικούς χώρους, ο οποίος λόγω του εντοπισμού στοιχείων του ναού μειώνεται σε εμβαδόν περίπου κατά το ένα τρίτο.
Όπως αναφέρει στην «Ε» η αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας κ. Αρχοντούλα Αναστασιάδου: «Η μελέτη αποκατάστασης και επανάχρησης του μπεζεστενίου προέβλεπε στα δυτικά του την κατασκευή υπόγειου κτιρίου 250 τ.μ. που θα στέγαζε κυρίως τον ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό, αποθήκες και άλλους βοηθητικούς χώρους, απαραίτητους για τη λειτουργία του. Το κτίριο αυτό σχεδιάστηκε να είναι υπόγειο με φυτεμένο δώμα, ώστε να μην έρχεται σε αντιπαράθεση με το μνημείο. Στον χώρο όπου προοριζόταν να κατασκευαστεί έγιναν εκτεταμένες ανασκαφές και βρέθηκαν αρχαιότητες κυρίως της βυζαντινής εποχής. Βρέθηκε όμως και τμήμα του στερεοβάτη, δηλαδή της θεμελίωσης, ενός μεγάλου κτιρίου, δημόσιου, που ταυτίζουμε με αρχαίο ναϊκό οικοδόμημα, μοναδικό εύρημα στη Λάρισα, αφού μέχρι στιγμής δεν έχει εντοπιστεί άλλος αρχαίος ναός. Σύμφωνα με τις πηγές δε, στην κορυφή της Ακρόπολης της αρχαίας Λάρισας υπήρχε ο ναός της Αθηνάς της Πολιάδος. Οπότε είναι αρκετά πιθανό το εύρημά μας, που χρονολογείται στη ρωμαϊκή εποχή, να αποτελεί τον στερεοβάτη του συγκεκριμένου ναού. Πρέπει επίσης να αναφέρουμε ότι εντοιχισμένο ως οικοδομικό υλικό στο Μπεζεστένι βρέθηκε και ρωμαϊκό άγαλμα της Αθηνάς που εκτίθεται στο Διαχρονικό Μουσείο και ενδεχομένως προέρχεται από τον συγκεκριμένο ναό» θα σημειώσει η κ. Αναστασιάδου.
«ΟΡΑΤΟΤΑΤΟΣ Ο ΝΑΟΣ»
Ζητώντας από την αρχαιολόγο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας να μας μιλήσει για τη νέα μελέτη, η κ. Αναστασιάδου θα πει ότι: «Με τον εντοπισμό του ναού ζητήσαμε από τον Δήμο, με τον οποίο είχαμε πάρα πολύ καλή συνεργασία, να τροποποιήσει τη μελέτη. Η νέα τροποποιημένη μελέτη ουσιαστικά συρρικνώνει τον υπόγειο βοηθητικό χώρο, τον κάνει 100 τ.μ., ώστε τα ερείπια του ναού να μείνουν ανέπαφα και ορατότατα. Μέσα στους όρους της απόφασης αυτής προβλέπεται να γίνει μελέτη ανάδειξης, προστασίας και ένταξης στον ευρύτερο δημόσιο χώρο των αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν.
Το έχουμε συζητήσει με τις τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου και είμαστε σ’ αυτή τη φάση» θα πει η κ. Αναστασιάδου, για να συνεχίσει λέγοντας ότι: «Πέρα από τις αρχαιότητες που θα παραμείνουν ορατές, υπάρχουν και οι αρχαιότητες που καταχώθηκαν. Είναι πολύ σημαντικό να πούμε ότι δεν καταστράφηκε το οτιδήποτε. Ο,τι υπήρχε κάτω από το βοηθητικό κτίσμα καταχώθηκε με τον ενδεδειγμένο αρχαιολογικό τρόπο. Γίνεται λοιπόν φανερό ότι η τροποποίηση της μελέτης που προτείναμε και πραγματοποιήθηκε στοχεύει στην προστασία και την ανάδειξη των αρχαιοτήτων». Μιλώντας για τον ναό που ανακαλύφθηκε θα σημειώσει ότι: «Αυτό που βρέθηκε είναι ένα τμήμα της θεμελίωσης του αρχαίου κτιρίου. Το δυτικό του άκρο. Ο ναός αυτός καταστράφηκε στα βυζαντινά χρόνια και λιθολογήθηκε, το υλικό του δηλαδή αφαιρέθηκε και χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή άλλων νεότερων κτιρίων. Στο τέλος του 15ου αιώνα χτίστηκε στη θέση του το Μπεζεστένι. Αν μη τι άλλο όμως, πρόκειται για ένα πάρα πολύ σημαντικό εύρημα γιατί δεν έχει εντοπιστεί έως τώρα άλλος αρχαίος ναός στη Λάρισα. Ξέρουμε ότι η πόλη είχε πολλούς ναούς, ξέρουμε τα ονόματα από τις αρχαίες πηγές, αλλά ναϊκό οικοδόμημα δεν είχε βρεθεί. Και μάλιστα ο ναός είναι στην καρδιά της αρχαίας πόλης! Σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές στον λόφο της αρχαίας ακρόπολης πόλης υπήρχε ο ναός της Αθηνάς Πολιάδος, της προστάτιδας θεότητας της πόλης. Σύμφωνα με μια παραλλαγή της μυθολογικής παράδοσης ιδρυτής της Λάρισας ήταν ο ήρωας Ακρίσιος, ο οποίος σκοτώθηκε και θάφτηκε στη Λάρισα. Μάλιστα ο τάφος του θεωρούνταν ότι βρισκόταν στον ναό της Αθηνάς Πολιάδος».
ΤΟ ’24 ΕΤΟΙΜΟ ΤΟ ΜΠΕΖΕΣΤΕΝΙ
«Το έργο «Αποκατάσταση και επανάχρηση του Μπεζεστενίου» υλοποιείται από τον Δήμο Λαρισαίων. Η στερέωση και αποκατάσταση του Μπεζεστενίου και η ανασκαφή πραγματοποιήθηκαν από την Εφορεία Αρχαιοτήτων και έχουν τελειώσει από τον Δεκέμβριο του ’22. Στη συνέχεια, μπήκε ο ανάδοχος που υλοποιεί το τεχνικό έργο ώστε το Μπεζεστένι να πάρει την τελική του μορφή με τους γυάλινους θόλους. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, από όσο γνωρίζω, το έργο ολοκληρώνεται το 2024» θα τονίσει η κ. Αναστασιάδου μιλώντας για το χρονοδιάγραμμα παράδοσης του Μπεζεστενίου στην κοινωνία της Λάρισας».