Συγκίνηση για αναβίωση θερισμού-αλωνισμού

Στις εκδηλώσεις που οργάνωσε ο τοπικός Πολιτιστικός Σύλλογος στο Βασιλί Φαρσάλων

Του Γιώργου Ρούστα

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε η 1η Γιορτή Θερισμού στο Βασιλί Φαρσάλων από τον Πολιτιστικό Σύλλογο του χωριού, στην οποία κυριάρχησε η συγκίνηση στους μεγαλύτερους και ο θαυμασμός για τις δυνατότητες του ανθρώπου της υπαίθρου στους νεότερους.
Το πρόγραμμα της εκδήλωσης περιελάμβανε ένα αφιέρωμα στην ποίηση και τη λογοτεχνία (διαβάστηκαν κάποιοι από τους πύρινους λόγους του Μαρ. Αντύπα), στη μουσική και τον κινηματογράφο (ακούστηκαν τραγούδια από την ταινία «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο»), αποτίνοντας έτσι έναν φόρο τιμής στον Έλληνα αγρότη και στην Ελληνίδα αγρότισσα του προηγούμενου αιώνα.
Στην πλατεία του χωριού στήθηκε ένα σκηνικό αλωνιού και με τη βοήθεια ενός αλόγου και μιας αδοκάνης (ξύλινο εργαλείο με το οποίο ζεύανε τα άλογα) αναβίωσε ο παραδοσιακός τρόπος του αλωνίσματος.
Σύμφωνα με την πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου, Μαρία Προσμίτη, «μπορεί σήμερα οι αγρότες να χρησιμοποιούν εξελιγμένα μηχανήματα, άλλα τα παλιότερα χρόνια ο θερισμός και ο αλωνισμός, που ήταν η κορυφαία στιγμή της παραγωγής όλης της χρονιάς, διότι το στάχυ δίνει το σιτάρι που είναι η πρώτη είναι για την τροφή και τη διαβίωση, για το αλεύρι, το ψωμί, τα ζυμαρικά, γίνονταν χειροτεχνικά, με πολύ κόπο και σκληρή δουλειά. Θεωρήσαμε καθήκον μας προς τους προγόνους, μέσα από ένα πλούσιο λαογραφικό πρόγραμμα να μάθει η νεολαία εκείνες τις διαδικασίες, αλλά αποτέλεσε και μια ευκαιρία να δείξουμε τον απαιτούμενο σεβασμό στην παράδοση του τόπου μας και στον κόπο των προγόνων μας».
Κάνοντας μια ιστορική αναδρομή του εθίμου, η κ. Προσμίτη αναφέρει πως «τότε ο θερισμός διαρκούσε περίπου έναν μήνα και αυτός ο μήνας ήταν πιο σημαντικός, αφού από την παραγωγή του σιταριού καθορίζονταν η οικονομική κατάσταση της οικογένειας για όλη τη χρονιά. Όταν ολοκληρωνόταν ο θερισμός, ξεκινούσε το αλώνισμα. Κάθε οικογένεια έχει το δικό της αλώνι, ενώ ο αλωνισμός κρατούσε περίπου μέχρι το πρώτο εικοσαήμερο του Αυγούστου. Ο θερισμός για τους αγρότες δεν ήταν μία απλή διαδικασία, αλλά μία ιεροτελεστία, ένα τελετουργικό κατά το οποίο μετά από μία 7μήνη αναμονή (θα μπορούσε να παραλληλιστεί και με εγκυμοσύνη) θα καρπωνόταν τους καρπούς που θα γεννούσε η μητέρα γη. Για να το γευτεί όμως, θα έπρεπε να κοπιάσει, να ματώσει στο χωράφι. Κατά τη διάρκεια του θερισμού, η διαδικασία ήταν πολύ σκληρή. Οι άντρες για να προφυλαχτούν από τις δύσκολες συνθήκες της καλαμιάς και του καιρού, φορούσαν πουκάμισα με μακριά μανίκια, στο κεφάλι ασκιάδες, δηλαδή καπέλα που έφτιαχναν οι ίδιοι από στάχυα ή αγόραζαν, οι γυναίκες φορούσαν τα τλυπάνια, δηλαδή μαντήλες άσπρες, τις οποίες έδεναν με ειδικό τρόπο, ώστε να δημιουργούν ίσκιο στο πρόσωπό τους και να μην τις χτυπάει ο ήλιος».
Να σημειωθεί ότι ο Πολιτιστικός Σύλλογος Βασιλί θα κυκλοφορήσει λεύκωμα με αφιέρωμα στα έθιμα του θερισμού-αλωνισμού και για τις ανάγκες του συνεργάστηκε με τον φωτογράφο Χρήστο Παύλου, από τον οποίο και αντλήσαμε το φωτογραφικό υλικό.