Του Γιώργου Μακρή
«Εμφύλιο» στην αυτοδιοίκηση μεταξύ από τη μια περιφερειών και δήμων και από την άλλη μεταξύ μεγάλων δήμων και μικρών δήμων προκαλούν οι πόροι του νέου ΕΣΠΑ καθώς όλοι θέλουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερο «κομμάτι» από την «πίτα».
Τη μοναδική ουσιαστικά «πίτα», δηλαδή πηγή χρηματοδότησης, που έχει απομείνει για τους οργανισμούς αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού, μετά τη δραστική περικοπή σε σημείο που να απέχει ελάχιστα πλέον από τον πλήρη… εκμηδενισμό, των πόρων από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (κρατικός προϋπολογισμός).
Με τα σημερινά δεδομένα, οι περιφέρειες έχουν τον πρώτο και τελευταίο λόγο και στο νέο ΕΣΠΑ (2014-2020) όπως φυσικά συμβαίνει και με το εν εξελίξει ΕΣΠΑ 2007-13.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Ανάπτυξης, την περίοδο 2007-13 οι περιφέρειες διαχειρίστηκαν τύποις 8 δισ. ευρώ και στην πραγματικότητα λόγω εκχωρήσεων 4,5 δισ. ευρώ επί συνόλου 20,4 δισ. ευρώ, δηλαδή το 22% των πόρων του ΕΣΠΑ.
Την περίοδο 2014-2020 οι περιφέρειες θα διαχειριστούν στην πραγματικότητα κοινοτικούς πόρους 6,6 δισ. ευρώ, ήτοι 5,4 δισ. ευρώ επί συνόλου 15,4 δισ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής κι άλλο 1,2 δισ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης, δηλαδή 35% των πόρων του νέου ΕΣΠΑ.
Ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί ώστε κάθε περιφέρεια να έχει να διαχειριστεί σημαντικά περισσότερους πόρους (κατ’ ελάχιστον 12% αυξημένους) σε σχέση με την τρέχουσα προγραμματική περίοδο.
Ταυτόχρονα, το υπουργείο Ανάπτυξης διαβεβαιώνει ότι «κατά την εξειδίκευση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων θα ληφθεί μέριμνα ώστε συγκεκριμένες κατηγορίες δράσεων και σημαντικοί πόροι να έχουν ως δικαιούχους τους δήμους της χώρας».
Αυτή η αναφορά, όμως, πόρρω απέχει από την πρόταση της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) για «Εθνικό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα με δικαιούχους τους δήμους», γεγονός που προκάλεσε την αντίδρασή της. Το θέμα συζητήθηκε στο τελευταίο διοικητικό συμβούλιο της ΚΕΔΕ, το οποίο και αποφάσισε να επαναφέρει στην κυβέρνηση την πρότασή του ζητώντας παράλληλα:
-«Οι αναφορές που γίνονται στο κείμενο του υπουργείου Ανάπτυξης για «συγκεκριμένες κατηγορίες δράσεων και σημαντικούς πόρους στους δήμους» να συγκεκριμενοποιηθούν, να ποσοτικοποιηθούν και να διασφαλιστεί η συμμετοχή των συλλογικών οργάνων (ΚΕΔΕ και Περιφερειακών Ενώσεων Δήμων) στον σχεδιασμό των αντίστοιχων προγραμμάτων και στην εκπόνηση και εφαρμογή του συστήματος επιλογής και ένταξης των έργων των δήμων.
-Τη διασφάλιση περισσότερων πόρων για τα κοινωνικά προγράμματα και τη συνέχιση της χρηματοδότησης των σημερινών προγραμμάτων που υλοποιούν οι δήμοι». Η ΚΕΔΕ θεωρεί ότι στο νέο ΕΣΠΑ «δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και την επιχειρηματικότητα και περιλαμβάνονται προγράμματα για την ανάπτυξη, το περιβάλλον και την απασχόληση αλλά δίνεται ελάχιστο βάρος στα κοινωνικά προγράμματα (αναφέρονται ρητά μόνον οι βρεφονηπιακοί σταθμοί), σε μια περίοδο κοινωνικής κρίσης, που θα έπρεπε να έχουν τουλάχιστον την ίδια προτεραιότητα με τα άλλα προγράμματα».
-«Την άμεση επικαιροποίηση του ισχύοντος κανονιστικού πλαισίου του Αναπτυξιακού Προγραμματισμού (Νόμος 1622/1986) δεδομένου ότι προβλέπει ακόμη ως φορείς του αναπτυξιακού προγραμματισμού τους αναπτυξιακούς συνδέσμους, τις κρατικές περιφέρειες και τις κρατικές νομαρχίες. Η επικαιροποίηση είναι απαραίτητο να κατοχυρώνει, στο πλαίσιο της πυραμίδας του εθνικού-περιφερειακού-τοπικού αναπτυξιακού προγραμματισμού, μαζί με την αποκέντρωση, την επικουρικότητα και τη συνέργεια των προγραμματικών επιπέδων, τη συνταγματικά προβλεπόμενη διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια των δήμων απέναντι στις περιφέρειες καθώς και των δύο βαθμών τοπικής αυτοδιοίκησης απέναντι στην κεντρική και την αποκεντρωμένη δημόσια διοίκηση.
-Την άμεση και ενεργό συμμετοχή της ΚΕΔΕ στον σχεδιασμό ενός προγράμματος υποστήριξης των δήμων ως δικαιούχων (για την ωρίμανση των έργων τους και την ενίσχυση της διαχειριστικής επάρκειάς τους), διότι οι οριζόντιες εκτιμήσεις πως οι δήμοι είναι «φορείς υλοποίησης με οργανωτικές αδυναμίες και περιορισμένη διαχειριστική επάρκεια» δείχνουν να μην γίνεται αντιληπτή η πολλαπλότητα και οι διαφοροποιήσεις που υπάρχουν στο χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης και ταυτόχρονα να αποσιωπώνται οι ευθύνες της κεντρικής δημόσιας διοίκησης όσον αφορά στις καθυστερήσεις στην ωρίμανση και την υλοποίηση των διάφορων κατηγοριών συγχρηματοδοτούμενων έργων και δράσεων».
ΣΤΗΝ Ε.Ε.
Το ΔΣ της ΚΕΔΕ κρίνει επιβεβλημένη τη συνάντηση αντιπροσωπείας της με τον αρμόδιο επίτροπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κ. Γιοχάνες Χαν και τη Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προκειμένου, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην απόφασή του, «να ενεργοποιηθεί η εταιρική σχέση στη φάση του σχεδιασμού και της εφαρμογής των Επιχειρησιακών προγραμμάτων 2014-2020, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στη συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στον σχεδιασμό και την εφαρμογή των πολιτικών και των προγραμμάτων τοπικής ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής».
ΜΕΓΑΛΕΣ
ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΙΣ
Εκ διαμέτρου αντίθετη, όμως, είναι η άποψη στην Ένωση Περιφερειών, στην οποία θεωρούν ότι η «εκχώρηση» ενός σημαντικού μέρους από τα περιφερειακά προγράμματα του εν εξελίξει ΕΣΠΑ στην εταιρία των δήμων ΕΕΤΑΑ (Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης) είχε ως αποτέλεσμα:
-«σημαντικές καθυστερήσεις στην αξιολόγηση των προτάσεων και την πρόοδο του προγράμματος
-στρέβλωση της ανάπτυξης αφού εντάσσονται έργα χωρίς ολοκληρωμένο σχέδιο
-και ευνοϊκή μεταχείριση των μεγάλων δήμων σε βάρος των μικρών δήμων ώστε να προσποριστούν περισσότερα κονδύλια».
ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Χαρακτηριστική είναι η εικόνα στο ΕΣΠΑ Θεσσαλίας από το οποίο έχουν «εκχωρηθεί» στην ΕΕΤΑΑ περίπου 36 εκατ. ευρώ για να τα διαχειριστεί. Από τα 36 εκατ. ευρώ και με βάση τα τελευταία στοιχεία της 15ης Δεκεμβρίου 2013
-Έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα έργα προϋπολογισμού 26.653.129,60 ευρώ,
-οι νομικές δεσμεύσεις ανέρχονται σε 6.305.888,90 ευρώ
-και οι πληρωμές σε μόλις 3.767.575,02 ευρώ.
