Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη
Ο Δρ. Ανδρέας Φλουρής είναι ερευνητής στο Ινστιτούτο Έρευνας, Τεχνολογίας, και Ανάπτυξης Θεσσαλίας από το 2009. Είναι ο ιδρυτής του μοναδικού στην Ελλάδα «FAME Lab», μιας ερευνητικής ομάδας που μελετά τις επιδράσεις του περιβάλλοντος στη φυσιολογία του ανθρώπου. Επίσης, είναι επιστημονικός διαχειριστής του «Living Lab Thessaly», το οποίο είναι ιδρυτικό μέλος του «European Network of Living Labs». Μεταξύ 2009 και 2010 πρόσφερε τις υπηρεσίες του (Π.Δ. 407/80) στο ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και από το 2011 έχει εκλεγεί επίκουρος καθηγητής στη Φυσιολογία του Ανθρώπου στο ίδιο Τμήμα. Από το 2011 είναι μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του διεθνούς επιστημονικού περιοδικού BMC Research Notes. Από το 2012 είναι επισκέπτης καθηγητής στην Περιβαλλοντική Ιατρική στη σχολή Επιστημών Υγείας του Παν/μίου της Οττάβα στον Καναδά. Την τελευταία δεκαετία, ο δρ. Φλουρής έχει ηγηθεί σημαντικών ερευνητικών προσπαθειών και έχει επανειλημμένως διεκδικήσει με επιτυχία ερευνητικές χρηματοδοτήσεις. Το καινοτόμο και υψηλής απήχησης επιστημονικό του έργο αναγνωρίστηκε μέσω διακεκριμένων προσκλήσεων από διεθνείς οργανισμούς [π.χ., Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (2006), Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (2010), Κομισιόν (2011, 2013)] και έχει προβληθεί επανειλημμένως από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Από το 2010, ο δρ. Φλουρής είναι ειδικός αξιολογητής σε σειρά οργανισμών που διαχειρίζονται ερευνητική χρηματοδότηση, συμπεριλαμβανομένης της Κομισιόν.
Σήμερα μιλά στην «ΕτΔ», όπου ανάμεσα σε άλλα τονίζει:
«Η ερευνητική μας ομάδα είναι η μόνη σε ολόκληρη τη Νότια Ευρώπη που μελετά το πως παράγοντες του περιβάλλοντος όπως θερμοκρασία, ατμοσφαιρική ρύπανση, βυθός, και διάστημα επιδρούν στη φύση και τη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος. Στόχος μας είναι να παράγουμε έρευνα με κοινωνικό όφελος, προστατεύοντας τους συνανθρώπους μας από τα προβλήματα υγείας που μπορούν να δημιουργήσουν διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες. Την περίοδο αυτή διεξάγουμε μελέτες σχετικά με τις επιδράσεις της θερμοκρασίας στη λειτουργία του σώματος. Έτσι στο άμεσο μέλλον θα μπορέσουμε να προσδιορίσουμε με ακρίβεια το πώς επηρεάζει η αύξηση της θερμοκρασίας την υγεία των ανθρώπων αλλά και την απόδοση των αθλητών».
Η συνέντευξη
* Η άσκηση βοηθά όχι μόνο στην καλή φυσική δραστηριότητα, αλλά και στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης; Τι έχουν δείξει οι μέχρι τώρα έρευνες;
- «Πρόσφατες επιστημονικές μελέτες έδειξαν ότι η άσκηση μπορεί να μειώσει τα επίπεδα κατάθλιψης. Ευεργετικά οφέλη έχει επίσης και η φυσική δραστηριότητα. Λέγοντας φυσική δραστηριότητα εννοούμε τις καθημερινές δουλειές του σπιτιού, μία εργασία που απαιτεί έντονη σωματική δραστηριότητα (π.χ. αγροτική), το βάδισμα, κλπ. Αυξάνοντας λοιπόν τη φυσική μας δραστηριότητα π.χ. να χρησιμοποιούμε ποδήλατο για να πάμε στη δουλειά ή να χρησιμοποιούμε τις σκάλες αντί για το ασανσέρ μπορούμε να επηρεάσουμε θετικά τα επίπεδα κατάθλιψης. Αυτό οφείλεται στο ότι όταν κάνουμε άσκηση παράγονται στον εγκέφαλό μας ορμόνες οι οποίες αλλάζουν τη διάθεσή μας και γενικά μειώνουν το αίσθημα του πόνου και προκαλούν ευφορία. Η κυριότερη από αυτές τις ορμόνες είναι η β-ενδορφίνη η οποία μπορεί να μειώσει την κατάθλιψη. Άνθρωποι που έχουν αυξημένα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας εμφανίζουν λιγότερα συμπτώματα κατάθλιψης από ανθρώπους που δεν είναι δραστήριοι, και αυτό ισχύει για όλες τις ηλικίες. Κάποιοι ερευνητές μάλιστα έχουν χρησιμοποιήσει την άσκηση ως μέσω θεραπείας σε ανθρώπους με βαριά κατάθλιψη και έχουν βρει ότι η άσκηση μειώνει τα συμπτώματά τους σε τέτοιο βαθμό ώστε θα μπορούσε να πει κανείς ότι η άσκηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσο για τη θεραπεία της κατάθλιψης».
* Ποιος τύπος άσκησης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη μείωση της κατάθλιψης; Υπάρχουν συγκεκριμένες ασκήσεις;
- «Ο τύπος άσκησης που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη μείωση της κατάθλιψης είναι κυρίως η άσκηση αντοχής (μεγάλης διάρκειας και χαμηλής έντασης) όπως το βάδισμα, το χαλαρό τρέξιμο, το ποδήλατο, το κολύμπι κλπ. Επίσης, η άσκηση με βάρη μπορεί να επιφέρει θετικά αποτελέσματα αλλά και συνδυασμός άσκησης αντοχής και άσκησης με βάρη έχει θετικά αποτελέσματα. Οποιαδήποτε κι αν είναι η μορφή της άσκησης θα πρέπει να επαναλαμβάνεται 3-5 φορές την εβδομάδα, έτσι ώστε να έχει θετικά αποτελέσματα. Γενικά είναι πλέον ξεκάθαρο ότι η άσκηση και η φυσική δραστηριότητα μπορούν να μειώσουν τα συμπτώματα κατάθλιψης προκαλώντας την έκκριση ορμονών στον εγκέφαλο οι οποίες με τη σειρά τους προκαλούν ευεξία και ευφορία, επιδρώντας ευεργετικά στη διάθεση των ανθρώπων».
ΑΥΞΗΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ
* Συνεργάζεστε για πολλά χρόνια με τον Καναδό επιστήμονα Δρ. Kenny σε μια σειρά μελετών και στη δημιουργία προτάσεων χρηματοδότησης στην Ευρώπη και τον Καναδά στοχεύοντας τη λύση ενός παγκόσμιου προβλήματος: τις επιπτώσεις της αυξημένης θερμοκρασίας του περιβάλλοντος στη δημόσια υγεία και κυρίως σε γηριατρικούς πληθυσμούς και άτομα με χρόνιες παθήσεις. Μπορείτε να αναφερθείτε πιο αναλυτικά;
- «Τα τελευταία 8 έτη συνεργάζομαι στενά με τον καθηγητή Glen Kenny, ο οποίος κατέχει τη θέση του Canada Research Chair στην Περιβαλλοντική Ιατρική στο Πανεπιστήμιο της Οττάβα και είναι ένας από τους πλέον ειδικούς επιστήμονες παγκοσμίως σχετικά με τις επιπτώσεις της θερμοκρασίας στην υγεία πληθυσμιακών ομάδων υψηλού κινδύνου. Προκειμένου να αυξηθούν τα αποτελέσματα της συνεργασίας μου με τον Δρ. Kenny, τον Ιούλιο του 2012 το Πανεπιστήμιο της Οττάβα μου προσέφερε τη θέση του επισκέπτη καθηγητή στην Περιβαλλοντική Ιατρική στη Σχολή Επιστημών Υγείας. Απώτερος στόχος της συνεργασίας είναι να προωθήσει υπάρχουσες και να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες για διεξαγωγή έρευνας σε διεθνές επίπεδο και να παρέχει στους φοιτητές των δύο Πανεπιστημίων (Θεσσαλίας και Οττάβα) την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε ανταλλαγές προσωπικού. Συνεργάζομαι με τον Δρ. Kenny σε μια σειρά μελετών και στη δημιουργία προτάσεων χρηματοδότησης στην Ευρώπη και τον Καναδά με σκοπό να μελετήσουμε τις επιπτώσεις της αυξημένης θερμοκρασίας του περιβάλλοντος στη δημόσια υγεία και κυρίως σε γηριατρικούς πληθυσμούς και άτομα με χρόνιες παθήσεις. Τα επόμενα χρόνια θα επισκέπτομαι την Οττάβα ανά τακτά χρονικά διαστήματα για να δώσω διαλέξεις και σεμινάρια για διάφορα θέματα σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές. Επίσης, ο Δρ. Kenny και τα μέλη της ερευνητικής του ομάδας θα επισκεφτούν τα Τρίκαλα σε διάφορες περιστάσεις. Είμαι σίγουρος ότι η διεθνής αυτή συνεργασία θα ενισχύσει ακόμη περισσότερο τη δυνατότητα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και του ΤΕΦΑΑ να διεξάγουν προηγμένη έρευνα γύρω από τις επιδράσεις του περιβάλλοντος στην υγεία του ανθρώπου και ότι θα παρέχει νέες ευκαιρίες κατάρτισης για τους προπτυχιακούς και τους μεταπτυχιακούς μας φοιτητές».
* Τι περιλαμβάνουν οι παρόντες και οι μελλοντικοί ερευνητικοί στόχοι;
- «Η ερευνητική μας ομάδα είναι η μόνη σε ολόκληρη τη Νότια Ευρώπη που μελετά το πώς παράγοντες του περιβάλλοντος όπως θερμοκρασία, ατμοσφαιρική ρύπανση, βυθός, και διάστημα επιδρούν στη φύση και τη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος. Στόχος μας είναι να παράγουμε έρευνα με κοινωνικό όφελος, προστατεύοντας τους συνανθρώπους μας από τα προβλήματα υγείας που μπορούν να δημιουργήσουν διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες. Την περίοδο αυτή διεξάγουμε μελέτες σχετικά με τις επιδράσεις της θερμοκρασίας στη λειτουργία του σώματος. Έτσι στο άμεσο μέλλον θα μπορέσουμε να προσδιορίσουμε με ακρίβεια το πώς επηρεάζει η αύξηση της θερμοκρασίας την υγεία των ανθρώπων αλλά και την απόδοση των αθλητών. Επίσης, στοχεύουμε να κατανοήσουμε καλύτερα τις διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα στο σώμα μας πριν και κατά τη διάρκεια της θερμοπληξίας έτσι ώστε να βελτιώσουμε τις υπάρχουσες μεθόδους πρώτων βοηθειών».
ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ
* Ακόμη και μια ώρα έκθεσης σε παθητικό κάπνισμα προκαλεί σοβαρές βλάβες στην αναπνοή, τη λειτουργία της καρδιάς αλλά και σε πολλές ορμόνες και λειτουργίες του σώματος. Αυτό είναι ένα από τα βασικά συμπεράσματα μελέτης που διεξήγαγε το Τμήμα Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού και η πνευμονολογική κλινική της Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Σωματικής Απόδοσης και Αποκατάστασης του Κέντρου Έρευνας, Τεχνολογίας και Ανάπτυξης Θεσσαλίας (ΚΕΤΕΑΘ) και το Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Η έρευνα εξέτασε τις επιδράσεις του παθητικού καπνίσματος στην υγεία του ανθρώπου. Μπορείτε να αναφερθείτε αναλυτικά στα ευρήματα της έρευνας;
* «Είμαστε η πρώτη ερευνητική ομάδα που εξέτασε τις άμεσες επιπτώσεις του παθητικού καπνίσματος στην υγεία. Οι μελέτες μας έχουν δείξει ότι έκθεση για μια ώρα σε συνθήκες παθητικού καπνίσματος, παρόμοιες με αυτές που συνήθως συναντάμε στα μπαρ/εστιατόρια της Ελλάδας, προκαλεί σοβαρά προβλήματα στην αναπνοή, τη λειτουργία της καρδιάς αλλά και σε πολλές ορμόνες και λειτουργίες του σώματος. Για παράδειγμα, ή αποδοτικότητα της αναπνοής μειώνεται κατά 10-15% ενώ οι έκκριση ορμονών του θυρεοειδούς αυξάνεται σημαντικά. Επίσης, πολλοί παράγοντες του ανοσοποιητικού συστήματος πολλαπλασιάζονται, γεγονός που δείχνει ότι το σώμα μας αντιμετωπίζει το παθητικό κάπνισμα σαν ένα επικίνδυνο εισβολέα. Οι αλλαγές αυτές είναι τόσο εκτεταμένες που είναι εμφανείς για τουλάχιστον τρεις ώρες αφότου αποχωρήσουμε από το χώρο καπνίσματος. Επιπλέον, όταν κάνουμε κάποια μορφή σωματικής δραστηριότητας (π.χ. να περπατήσουμε γρήγορα για μερικά λεπτά ή να ανεβούμε γρήγορα 2-3 ορόφους σκαλιά) αφού πρώτα έχουμε εκτεθεί σε παθητικό κάπνισμα, έχουμε πολύ μεγαλύτερο ρίσκο για επιπλοκές στην υγεία μας. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο για άτομα μεγάλης ηλικίας, υπέρβαρους, ή ανθρώπους με κακή φυσική κατάσταση».
