Ορισμένοι μάλιστα συνδικαλιστές εκτιμούν ότι, για να μην διαταραχθεί η λειτουργία των σχολείων, κλπ., κλπ., θα πρέπει να δοθεί παράταση στους νυν Διευθυντές και εν ευθέτω χρόνω το Υπ. Παιδείας να δρομολογήσει τις διαδικασίες επιλογής νέων Διευθυντών, βάσει νέων κριτηρίων, κλπ., κλπ. Οι προτείνοντες αυτή (η κάποια άλλη εμβαλωματικού χαρακτήρος) λύση για την αντιμετώπιση του προβλήματος λησμονούν (ή κάνουν ότι λησμονούν) ότι:
1ον) αφ΄ ης στιγμής η απόφαση του ΣτΕ έχει αναδρομικό χαρακτήρα (ex tunc), όλες οι επιλογές θεωρούνται ως μη γενόμενες. Είναι δηλ. όχι (απλά) ακυρωτέες, αλλά (ήδη) ακυρωθείσες, συνεπώς αδύναμες να παράγουν έννομα αποτελέσματα, και
2ον) Από τη στιγμή που η απόφαση του ΣτΕ καθαρογραφεί και κοινοποιηθεί επισήμως στην αρμόδια υπηρεσία του Υπ. Παιδείας ουδείς εκ των επιλεγέντων του 2015 θα θεωρείται πια Διευθυντής και ο μόνος που θα δύναται να εκπροσωπήσει νόμιμα την οιανδήποτε Σχολική Μονάδα θα είναι είτε ο αναπληρωτής διευθυντής ή υποδιευθυντής (σ΄ όποιες σχολικές μονάδες υπάρχει – κι αυτό συμβαίνει, κυρίως, τις μεγάλες), είτε ο (εκ των εχόντων οργανική θέση σ΄ αυτή) αρχαιότερος (ο έχων τα «πρεσβεία», που λέμε στην εκκλησιαστική γλώσσα) εκπαιδευτικός.
Αναμφίβολα είναι σε δύσκολη θέση το Υπ. Παιδείας, αλλά γι΄ αυτό υπάρχει και η Νομική του Υπηρεσία, για να δίνει λύσεις τα αναφυόμενα νομικά προβλήματα, τα οποία ενίοτε δημιουργεί ο αλαζονικός τρόπος λειτουργίας των κρατούντων. Αυτός δε ακριβώς ήταν κι ο λόγος για τον οποίο ο Βενιζέλος ίδρυσε το 1929 το ΣτΕ, ως κυματοθραύστη του όποιου αυταρχισμού της Διοίκησης.
«Μα», θα διερωτηθούν κάποιοι: «ποια Νομική Υπηρεσία να δώσει λύση, αυτή που (υποτίθεται ότι) επεξεργάσθηκε και έκρινε ως νόμιμο τον παράνομο - και ήδη ακυρωθέντα - νόμο του κ. Κουράκη;...». Nαι, κατά νόμον αυτή η (Νομική) Υπηρεσία υποχρεούται να εισηγηθεί τα δέοντα στον Υπουργό και εν συνεχεία αυτός, ως ο έχων την πολιτική ευθύνη, να νομοθετήσει σχετικώς, αποκαθιστώντας μέσω της νομοθετικής οδού τη (βαρέως τρωθείσα) νομιμότητα (κατά το "ο τρώσας και ιάσεται", που απάντησε το μαντείο των Δελφών στον βασιλιά Τήλεφο). Αλλη λύση στο πλαίσιο του δημοκρατικού μας πολιτεύματος θαρρώ πως δεν υπάρχει και τα όσα λέγονται και γράφονται contra στο γράμμα και το πνεύμα της αποφάσεως του ΣτΕ κινούνται στη σφαίρα της εκτροπής από τη συνταγματική νομιμότητα.
Υπενθυμίζω ότι η ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε ομοφώνως αντισυνταγματικό τον νόμο Κουράκη, θεωρώντάς τον δομικά αντιδημοκρατικό, ως «περιοριστικό της ισότιμης πρόσβασης των πολιτών σε θέσεις της Δημόσιας Διοίκησης» (όπως αυτές των Διευθυντών των Σχολικών Μονάδων). Το ανώτατο δικαστήριο θεωρώντας ότι στις θέσεις αυτές θα πρέπει να επιλέγονται οι κατά κανόνα άριστοι και όχι (να εκλέγονται) οι αρεστοί, έκρινε, επίσης, ως κατάφωρα αντισυνταγματική τη διαδικασία της μυστικής ψηφοφορίας, θεωρώντας ότι δι΄ αυτής της (διεκδικούσης παγκόσμια πρωτοτυπία) πρακτικής – όταν, δηλαδή, κάποιοι αποφασίζουν μυστικά, χωρίς αιτιολογία, ανώνυμα και, άρα, χωρίς λογοδοσία - δεν διασφαλίζεται η αρχή της αξιοκρατίας και της αμερόληπτης κρίσεως. Η εφαρμογή των αποφάσεων του ΣτΕ, βάσει του Συντάγματος, είναι υποχρεωτική για την εκτελεστική εξουσία (Κυβέρνηση) και, άρα, το Υπ. Παιδείας οφείλει τη συγκεκριμένη απόφαση να τη σεβασθεί και εφαρμόσει, σύμφωνα με το γράμμα και το πνεύμα της (αξιοκρατία / ισονομία, αντικειμενικότητα / διαφάνεια).
Ελπίζω να αντιλαμβανόμαστε (και άρα παραδεχόμαστε) - οι περισσότεροι, τουλάχιστον εκ των συναδέλφων - ότι λειτουργούμε (ως πολίτες και ως εκπαιδευτικοί) στο πλαίσιο της (αστικού τύπου) Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας και όχι στο πλαίσιο της "λαϊκιάς Δημοκρατίας" που οραματίζονται τινές εμπνευστές νόμων "τύπου Κουράκη - Κοτσιφάκη". Θέλουμε να πιστεύουμε ότι ο νύν υπουργός Παιδείας κ. Κων. Γαβρόγλου, έχοντας ήδη επιδείξει δείγματα σωφροσύνης στον χειρισμό θεμάτων του χαρτοφυλακίου του, θα έχει αντιληφθεί το μέγεθος του προβλήματος που έχουν προκαλέσει στη Δημόσια Εκπαίδευση οι ιδεοληψίες των προκατόχων του (Μπαλτά / Κουράκη) και θα επαναφέρει τον θεσμό του Υπηρεσιακού Συμβουλίου (επιλογής Διευθυντών), όπως προβλέπεται και για όλο τον λοιπό δημόσιο τομέα, όπου οι Διευθυντές δεν «εκλέγονται» για να προεδρεύσουν σε αυτοδιοικητική μονάδα, αλλά «επιλέγονται» για να διοικήσουν Υπηρεσία / σχολείο. (Παρεκτός κι αν κάποιοι οραματίζονται το σχολείο ως οργανισμό τοπικής αυτοδιοικήσεως [Ο.Τ.Α.], της οποίας ο επικεφαλής ασφαλώς και θα πρέπει να είναι αιρετός – οπότε αλλάζει το πράγμα και το συζητάμε σ΄ άλλη βάση). Με βάση τα σημερινά δεδομένα το Υπ. Παιδείας έχει δύο επιλογές: Η πρώτη είναι να επαναφέρει τον θεσμό των Υπηρεσιακών Συμβουλίων αναβαθμίζοντας τη σύνθεσή τους (π.χ. με τη συμμετοχή σ΄ αυτά πανεπιστημιακών) και θεσπίζοντας, παράλληλα, ένα αξιολογικό σύστημα αντικειμενικών, όσο είναι εφικτό, κριτηρίων. Ένα σύστημα που θα λαμβάνει υπόψη του κατά κύριο λόγο τα ακαδημαϊκά (πτυχία / μεταπτυχιακά, μετεκπαίδευση / επιμόρφωση) και ουσιαστικά προσόντα (πιστοποιημένη διοικητική εμπειρία στο δημόσιο, αλλά και στον ιδιωτικό τομέα), στη βάση μετρησίμων κριτηρίων, καθώς, επίσης, και – γιατί όχι; – τη γνώμη εκπροσώπου των συλλογικών και επιστημονικών φορέων των εκπαιδευτικών (ΕΛΜΕ, Σύλλογος δασκάλων – νηπιαγωγών, κ.λ.π.) Αρκεί, φυσικά, αυτή η γνώμη να είναι επαρκώς αιτιολογημένη και αυστηρά οριοθετημένη στη βάση επιστημονικών και παιδαγωγικών κριτηρίων (και όχι κρυφή / μυστική και ανέλεγκτη, στους συλλόγους του κάθε σχολείου, όπως την …οραματίσθηκε ο κ. Κουράκης). Η δεύτερη επιλογή του Υπ. Παιδείας είναι να αναθέσει τη διαδικασία της επιλογής των Διευθυντών στην αρμόδια ανεξάρτητη αρχή, δηλ. στο ΑΣΕΠ, το οποίο, επίσης, έχει τη δυνατότητα, το κύρος και την αξιοπιστία να εφαρμόσει ένα αντικειμενικό σύστημα επιλογής.
Το ΣτΕ υπέδειξε τις βασικές αρχές που θα πρέπει να διέπουν και τα συνταγματικά πλαίσια που θα πρέπει να ορίζουν ένα τέτοιο σύστημα. Τα υπόλοιπα είναι δουλειά του Υπουργείου Παιδείας.
Toυ Χάρη Ανδρεόπουλου*
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι καθηγητής Θρησκευτικών (ΠΕ01) Β/θμιας Εκπαίδευσης (xaan@theo.auth.gr)
