Το 2012 σε μια καμπάνια του ΟΣΕ για καθαρά τρένα και κατά των γκράφιτι στα βαγόνια, ο ηθοποιός Ρένος Χαραλαμπίδης, προσπαθούσε, επί ματαίω, να φωτογραφίσει από τα παράθυρα, το ωραίο ελληνικό τοπίο. Την κρίσιμη στιγμή του «κλικ» της φωτογραφικής μηχανής, το κόκκινο χρώμα του σπρέι, μουτζούρωνε το τζάμι. Προβλημάτισε κάποιους η καμπάνια; Μπορεί... Το θέμα είναι ότι το γκράφιτι στα τρένα συνεχίζεται, ανελλιπώς και το ζητούμενο είναι, αν έμεινε κάποιο βαγόνι, χωρίς να έχει βαφεί!
Όμως, σύμφωνα με εκτιμήσεις σιδηροδρομικών, το φαινόμενο κάπως κόπασε. Στην πιθανολόγηση του φαινομένου μπορεί να συμπεριλάβει κανείς, δύο επικρατέστερες εκδοχές: Είτε ότι ακρίβυναν τα σπρέι ή γέμισαν οι επιφάνειες των τρένων και δεν υπάρχει άλλος χώρος! Για το θέμα των γκράφιτι έχουν γραφεί πολλά. Με αντίθετες απόψεις. Οι περισσότεροι συγκλίνουν ότι είναι τέχνη, αλλά οι ενστάσεις υποβάλλονται, για το πού εφαρμόζεται η τέχνη αυτή. Σε δημόσιους χώρους, ιδιωτικούς, προκαλείται φθορά ή όχι και άλλα.
Για τα τρένα, το θέμα τίθεται μετ’ επιτάσεως, γιατί σε πολλές περιπτώσεις στα τρένα, καλύπτονται και τα τζάμια των βαγονιών, με σπρέι. Αδιαλείπτως εκφράζονται παράπονα επιβατών, που δημοσιεύονται σε μέσα ενημέρωσης, ιστοσελίδες, μέσα κοινωνικής δικτύωσης κ.λπ. Αυτό, που εξοργίζει πολλές φορές, είναι ότι το βάψιμο φτάνει και στο εσωτερικό των βαγονιών, με συνθήματα και ακατανόητα σχέδια. Κι ίσως, αν δεν καλύπτονταν και τα τζάμια, οι αντιδράσεις να ήταν μικρότερες. Στο διαδίκτυο έχουν δημοσιευτεί και πανεπιστημιακές εργασίες για τα γκράφιτι, με μία από τις επεξηγήσεις για τα τρένα, ότι το έργο του ανώνυμου, ταξιδεύει και το βλέπουν πολλοί. Αλλά εκφράζει και τη φυγή, το συνεχές ταξίδι, τάσεις των νεότερων κυρίως.
Βέβαια, τα τρένα στην Ελλάδα βάφτηκαν... επίσημα πριν μερικά χρόνια, με διαφήμιση της ΔΕΗ, άσχετα αν στη συνέχεια και αυτή καλύφθηκε σε πολλές περιπτώσεις, από γκράφιτι, σαφώς πιο κακόγουστα. Η διαφήμιση αυτή αντιμετωπίστηκε και με χιούμορ, από επιβάτες, στη διαπίστωση ότι καλύπτονταν από μέρος της διαφήμισης και τζάμια των βαγονιών. Μάλιστα στην ιστοσελίδα «Athens Voice» δημοσιεύτηκε επιστολή, με τον εύγλωττο τίτλο «Θεσσαλονίκη- Αθήνα, παρέα με μια πάπια»! Όπως δημοσιεύτηκε σε ιστοσελίδα, προ μηνών, καταδικάστηκαν στη Σιγκαπούρη δύο νεαροί Γερμανοί, γιατί ζωγράφιζαν γκράφιτι σε βαγόνια. Η ποινή ήταν 9 μήνες φυλάκισης και τρία χτυπήματα με ραβδί. Από την άλλη, σύμφωνα με είδηση, στους σιδηρόδρομους του Σίδνεϊ δοκιμάζεται η «ποντικοπαγίδα»! Ένας ηλεκτρονικός αισθητήρας, που ανιχνεύει επί τόπου το σπρέι, που «δουλεύει» εκείνη τη στιγμή τριγύρω και δίνει σήμα. Μετά τα πολλά περιστατικά σε αυτή την πόλη, εφοδιάστηκαν αρκετά τρένα και βοήθησαν να συλληφθούν γύρω στα 30 άτομα.
Εκτός όμως από τα γκράφιτι και την όλη κουβέντα που γίνεται, είναι και μια άλλη παράμετρος. Το δικαίωμα των ανθρώπων που αγαπούν το τρένο, ασχολούνται με αυτό, ως συλλέκτες, φωτογράφοι κ.λπ. Κάθε τρένο, κάθε βαγόνι, κάθε μηχανή έλξης, έχουν τα δικά τους χρώματα, τα σχέδιά τους, εκ κατασκευής, με βάση και τις παραγγελίες των σιδηροδρομικών φορέων κάθε χώρας. Με τα σήματά τους και τις ιδιαιτερότητές τους. Δημιουργούνται συλλεκτικές τάσεις για κάθε τι, που έχει σχέση με το τρένο. Για παράδειγμα, οι φωτογραφίες τρένων, παγκοσμίως, είναι μια ξεχωριστή ενασχόληση και τέχνη. Η κουλτούρα των ανθρώπων γύρω από το τρένο, έχει και αυτή τα ίδια δικαιώματα, με τους άλλους πολίτες, των γκράφιτι. Άραγε, αν οι ατμομηχανές, που αποτελούν πλέον, παγκοσμίως συλλεκτικά κομμάτια και στοιχεία πολιτισμού, δεν ήταν... μαύρες, σε ποια κατάσταση θα βρίσκονταν, από τα σπρέι; Ευτυχώς, παλιά, δεν υπήρχαν σπρέι....
Ε. ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ
