Η σημερινή εικόνα είναι αντιγραφή επιστολικού δελταρίου (cartpostal) το οποίο κυκλοφόρησε στην αγορά τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1930. Αποτυπώνει την πρόσοψη του κτιρίου το οποίο έχει νότιο προσανατολισμό, στο τελευταίο στάδιο της κατασκευής του.
Από τα πρώτα χρόνια της ενσωμάτωσης της Θεσσαλίας είχε γίνει φανερή η έλλειψη στρατιωτικού νοσηλευτικού ιδρύματος στην περιοχή της και η Λάρισα, έδρα μεγάλων στρατιωτικών δυνάμεων, ήταν ο κατάλληλος χώρος για την ανέγερσή του. Από τις αρχές της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα είχε αρχίσει η εκπόνηση μελέτης για την δημιουργία ενός μεγάλου και σύγχρονου στρατιωτικού νοσοκομείου[1], το οποίο να καλύπτει τις ανάγκες της Θεσσαλίας, η οποία την περίοδο εκείνη ας μην ξεχνάμε ότι ήταν παραμεθόριος περιοχή, μια που τα σύνορα έφθαναν μέχρι την Μελούνα. Η κατασκευή του όμως πέρασε από πολλές περιπέτειες. Το 1912 οι εργασίες κατασκευής του νοσοκομείου που μόλις είχαν αρχίσει, διακόπηκαν για δύο περίπου δεκαετίες.Οι βαλκανικοί πόλεμοι του ‘12, ο εθνικός διχασμός και η παρουσία των συμμαχικών στρατευμάτων της Αντάντ στα γεγονότα του 1917, η εκστρατεία της Μικράς Ασίας και η επακολουθήσασα τραγωδία του 1922, με όλες τις συνέπειές της, υπήρξαν οι κύριες αφορμές της διακοπής της ανέγερσης.
Ελλείψει στρατιωτικού νοσοκομείου και για να εξυπηρετούνται οι ανάγκες του στρατούκατά τη διάρκεια του πολέμου και της νικηφόρου πορείας των ελληνικών στρατευμάτων προς τη Θεσσαλονίκη το 1912, χρησιμοποιήθηκε μία πτέρυγα του τότε Δημοτικού Νοσοκομείου Λαρίσης. Αργότερα το νοσοκομείο στεγαζόταν κατά καιρούς σε πρόχειρους στρατιωτικούς χώρους και εξυπηρετούσε στοιχειωδώς τις υγειονομικές ανάγκες της περιοχής, μαζί με το υποτυπώδες στρατιωτικό νοσοκομείο των Τρικάλων.
Μετά το 1930 συνεχίσθηκαν οι εργασίες ανέγερσης του νοσοκομείου, που είχαν διακοπεί για είκοσι περίπου χρόνια. Κατά την περίοδο 1931-1934 στεγάσθηκε στις στρατιωτικές εγκαταστάσεις που υπήρχαν εκεί όπου σήμερα έχει αναπτυχθεί το Αρχηγείο Τακτικής Αεροπορίας (Α.Τ.Α.).
Το 1934 τελείωσαν οι βασικές εργασίες στο υπό ανέγερση νέο οίκημα και οι πρόχειρες εγκαταστάσεις του μεταφέρθηκαν στο νέο μεγάλο και άνετο στρατιωτικό νοσοκομείο, το οποίο εγκαινιάσθηκε επίσημα το 1936. Ονομάστηκε Β΄ Στρατιωτικόν Νοσοκομείον, επειδή λειτουργούσε αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση των υγειονομικών αναγκών του Β΄ Σώματος Στρατού, το οποίο είχε τότε την έδρα του τη Λάρισα και κάλυπτε στρατιωτικά ολόκληρη τη Θεσσαλία, τη Δυτική Μακεδονία και το νομό Φθιώτιδας. Την περίοδο της κατασκευής του το νοσοκομείο που βλέπουμε στη φωτογραφία θεωρείτο το μεγαλύτερο στρατιωτικό νοσοκομείο όχι μόνον του ελληνικού, αλλά και του ευρύτερου βαλκανικού χώρου. Στους ευρύχωρους και υψηλούς θαλάμους του αναπτύσσονταν με ευκολία 170 κλίνες.
Από το 1940 και μετά το στρατιωτικό νοσοκομείο της Λάρισας ακολουθεί από κοντά τις τύχες της χώρας μας. Με την έναρξη του πολέμου καικατά τις γερμανικές αεροπορικές επιδρομές τουΑπριλίου του 1941 βομβαρδίστηκε, όπως και όλη η πόλη, χωρίς όμως να υποστεί σοβαρές υλικές ζημιές. Με την είσοδο των γερμανικών στρατευμάτων στη Λάρισα το νοσοκομείο επιτάχθηκε και εξυπηρέτησε τις υγειονομικές ανάγκες των στρατευμάτων κατοχής. Οι Γερμανοί όχι μόνον επούλωσαν τις ζημιές από τον προηγηθέντα βομβαρδισμό, αλλά επέφεραν και σημαντικές βελτιώσεις στο κτίριο. Έτσι καθ’ όλη τη διάρκεια της κατοχής λειτούργησε σαν γερμανικό στρατιωτικό νοσοκομείο με ανεπτυγμένα πολλά τμήματα.
Το 1945, μετά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής, το νοσοκομείο περιήλθε και πάλι στην υγειονομική υπηρεσία του στρατού και έπειτα από ορισμένες επισκευές επαναλειτούργησε με την επωνυμία 404 Γενικόν Στρατιωτικόν Νοσοκομείον Λαρίσης.
Αρχιτεκτονικά όλο αυτό το διάστημα των 70 περίπου χρόνων από τη λειτουργία του, το νοσοκομείο δεν άλλαξε την κτιριακή του μορφή σχεδόν καθόλου. Όπως διαπιστώνουμε είναι ένα απέραντο επίμηκες, ισόγειο και σε ορισμένα σημεία διώρο φοστερεό κτίριο, με απλή εξωτερική εμφάνιση, ευρείς θαλάμους νοσηλείας, απέραντους διαδρόμους, και εξαιρετικό επιστημονικό εξοπλισμό.
Μεταπολεμικά ο μεγάλος χώρος που υπήρχε πίσω από το νοσοκομείο, εκεί όπου στεγάζεται και ο ναός του Αγίου Αντωνίου, παραχωρήθηκε από τις στρατιωτικές αρχές στον Δήμο Λαρισαίων, ο οποίος δημιούργησε μια όαση πρασίνου, ένα δημοτικού πάρκο για τις ανάγκες των κατοίκων της περιοχής.
-------------------------------------------
[1]. Διαβάζουμε στην εφημερίδα Μικρά της Λάρισας, στο φύλλο της 11ης Φεβρουαρίου του 1910 : « Την εβδομάδα ταύτην περατούται η εν τω ενταύθα γραφείω του Μηχανικού Θεσσαλίας, εκπόνησιςτου σχεδίου του αναγερθησομένου εν τη πόλει μας Στρατιωτικού Νοσοσκομείου. Τούτο θα ανεγερθή εν τω χώρω όπου ήτο μέχρι τούδε η πυριτιδαποθήκη Αρναούτ, θα στοιχίση περί τας 300.000 δραχμών και θα πληροί δεόντως άπαντας τους όρους ενός τελείου νοσοκομείου». Η πυριτιδαποθήκη Αρναούτ βρισκόταν στη συνοικία Αρναούτ της Λάρισας, δηλαδή στη σημερινή συνοικία του Αγίου Αθανασίου, στην οποία κατά την περίοδο της ύστερης τουρκοκρατίας κατοικούσαν οι αρβανίτες της Ηπείρου, απ’ όπου και η ονομασία.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΘ. ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ
nikapap@hotmail.com
