73 χρόνια συμπληρώνονται αύριο από την ίδρυση της Ενιαίας Πανελλαδικής Οργάνωσης Νέων, της ΕΠΟΝ.
Τη συγκρότησαν τα μέλη δέκα οργανώσεων και κατόρθωσε στη διάρκεια της Κατοχής να κινητοποιήσει και να οργανώσει στις γραμμές της χιλιάδες νέους αγωνιστές.
Πιο συγκεκριμένα συγκεντρώθηκαν στις γραμμές της, πάνω από 500 χιλιάδες μέλη από τα οποία περίπου 30 χιλιάδες συντάχθηκαν στις γραμμές των ενόπλων τμημάτων του ΕΛΑΣ που με το όπλο στα χέρια και με το σύνθημα πολεμώντας και τραγουδώντας, πρωτοπόροι έπαιρναν μέρος στις μάχες των αντάρτικων τμημάτων ενάντια στους Γερμανούς, Ιταλούς και Βούλγαρους κατακτητές. Ταυτόχρονα με τις υποδειγματικές αντάρτικες ομάδες και οργανώσεις της ΕΠΟΝ στις πόλεις και τα χωριά, προχωρούσαν σε εκπολιτιστικές δραστηριότητες με την οργάνωση θεατρικών παραστάσεων, έκαναν χορωδίες με αντάρτικα και ελληνικά τραγούδια. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στην ύπαιθρο αναπτύχθηκαν τόσες πολλές εκπολιτιστικές εκδηλώσεις όταν η Ελλάδα ήταν κάτω από γερμανική κατοχή κι όλα γύρω τα έσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά.
Η ΕΠΟΝ πρωτοστάτησε στους αγώνες στην Αθήνα ενάντια στην απόφαση των χιτλερικών δυνάμεων που επιχείρησαν να αρπάξουν τους νέους και να τους οδηγήσουν στη Γερμανία να εργαστούν με τη βία στα εργοστάσια παραγωγής στρατιωτικού εξοπλισμού. Ο λαός των Αθηνών με τους ΕΠΟΝίτες μπροστά συμμετέχουν σε σκληρές και μαζικές διαδηλώσεις και έχουν τους πρώτους νεκρούς. Οι ΕΠΟΝίτες δεν κάμπτονται αλλά συνεχώς αυξάνονται σε δύναμη και αποφασιστικότητα.
Μεγάλες και αιματηρές διαδηλώσεις οργανώθηκαν όταν οι Γερμανοί αποφασίζουν να επιστρατεύσουν Ελληνες να τους χρησιμοποιήσουν στο Γερμανο - Ρωσικό μέτωπο. Οι εκδηλώσεις που επακολούθησαν ύστερα από αυτή την απόφαση των Γερμανών είναι τεράστιες, έχουν δε αρκετούς νεκρούς.
Τον Ιούλιο του 1943 χιλιάδες λαού με μπροστάρηδες τους ΕΠΟΝίτες συγκρούονται με τα τάνκς και τους Γερμανούς ματαιώνοντας την κάθοδο των Βουλγάρων φασιστών στη Μακεδονία.
Οι διαδηλώσεις μαζικοποιούνται, οι νεκροί αυξάνονται. Η Ελληνίδα Παν. Σταθοπούλου, ανεβαίνει στο γερμανικό τανκς, χτυπάει τον Γερμανό και τη δολοφονούν.
Ξεχωριστή θέση στην αντίσταση των νέων είναι η μάχη που δόθηκε ενάντια σε Γερμανούς και γκεσταπίτες στον Υμηττό. Στο κάστρο του Υμηττού έγινε η μάχη στις 28 Απρίλη 1944 και απαθανάτισε με το γνωστό ποίημα της η Σοφία Μαυροειδή Παπαδάκη που αναφέρει στην αρχή:
"Κάστρο δεν ήταν. Ένα σπίτι απλό
Βαμμένο από τα συνθήματα τ΄ αγώνα
Σαν όλα εκεί ψηλά στον Υμηττό
μα τ΄ όρισε η τύχη Προμαχώνα
κάστρο δεν ήταν μ΄ άντεξε σαν κάστρο
ολόκερη μια μέρα και βωμός
υψώθηκε κι ολόκληρο σαν άστρο
στην αίγλη του το πήρε ο ουρανός"
Οι τρεις νέοι μαχητές που υπερασπίστηκαν το κάστρο και έπεσαν νεκροί, ήταν οι ΕΠΟΝίτες, ο Μήτσος Αυγέρης, Κώστας Φολτόπουλος και Θάνος Κιοκμενίδης.
Η ΕΠΟΝ οργάνωσε τους νέους σ΄ όλη την Ελλάδα... Πάλεψαν για τη λευτεριά την εθνική ανεξαρτησία και τη δημοκρατία.
Στην ανταρτομάνα Θεσσαλία είχε ιδιαίτερη συμμετοχή στον ένοπλο απελευθερωτικό αγώνα.
Οι νέοι πέρα από την εκπολιτιστική προσφορά είχαν σημαντική συμμετοχή στα ένοπλα τμήματα του ΕΛΑΣ. Στην ταξιαρχία Ιππικού με καπετάνιο τον Μίμη Μπουκουβάλα στη μάχη της Πόρτας και της μάχης για τη συλλογή της σοδειάς του Αντ. Βρατσιάνου καπετάνιο του Τάγματος Μηχανικού Ολύμπου με τις μάχες στον Καράλακο και τα μεγάλα σαμποτάζ στα Τέμπη.
Να κάνουμε εδώ μια αναφορά στην ανατίναξη της αμαξοστοιχίας 53 που έγινε στις 23 Φλεβάρη του 1944 που ήταν και η πρώτη επέτειος της ίδρυσης της ΕΠΟΝ.
Αυτά τα λίγα λόγια αποτελούν απόδοση ενός ελάχιστου φόρου τιμής σ΄ όσους έπεσαν στις μάχες και σ΄ όλους τους μαχητές, της Εθνικής Αντίστασης.
Η μνήμη θα παραμείνει αιώνια.
