Του Αποστόλου Ποντίκα, δασκάλου, θεολόγου, φιλολόγου, πτυχ. Πολιτικών Επιστημών, επιτ. σχολικού συμβούλου
Ο Όλυμπος ή Έλυμπος, κατά τα δημώδη άσματα, αποτέλεσε λόγω της κατοικίας των μυθικών Θεών, αντικείμενο έρευνας και μελέτης από την αρχαιότητα ως τα σήμερα. Κατά τον Όμηρο, ο Όλυμπος είναι αγάννιφος και νηφόεις, δηλαδή, πολυχιονισμένος και χιονοσκεπής. Είναι επίσης πολυδείρας και πολύπτυχος, δηλαδή, έχει πολλά φαράγγια και χαράδρες. Τα τέσσερα ορεινά χωριά του, Κρυόβρυση (Πουλιάνα), Σκαμνιά, Καρυά, και Καλλιπεύκη (Νεζερός), με τη μυθική Τετνάτα, την Κονόσπολη, την Γκόλιντα (Γουλενά) και την Ασκουρίδα λίμνη, έζησαν πολλά ιστορικά γεγονότα και περιπέτειες.
Σύμφωνα με την επιστήμη των Ολυμπίων και με βάση τη Θεογονία του Ησιόδου, ο Δίας γνώριζε το μυστικό της ατομικής βόμβας στην Τιτανομαχία, που έγινε στο χώρο της Τετνάτας και των τριών χωριών, Πουλιάνας, Σκαμνιάς και Καρυάς. Εξάλλου, σύμφωνα με την άποψη των σύγχρονων μελετητών, στον Όλυμπο υπάρχουν πυραμίδες, ενώ στον νεοανοιχθέντα δρόμο Καρυάς – Λεπτοκαρυάς, σε κάποιο σημείο υπάρχει ηλεκτρομαγνητικό πεδίο.
Από μικρή ακόμα ηλικία με μαγνήτιζε ο μυθικός Όλυμπος, η μυθολογία και οι ιστορίες των κατοίκων των γύρω χωριών. Έτσι, μαζί με άλλους συνομήλικους είχαμε γίνει αρκετές φορές αναβάτες και εξερευνητές, αφού γεννήθηκα στην Κρυόβρυση. Βέβαια, αρκετοί ξένοι περιηγητές και ερευνητές προσπάθησαν να επισκεφτούν τον Όλυμπο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Πρώτος επισκέπτης θεωρείται ο Σουλτάνος Μεχμέτ ο Δ΄ το 1669, ο οποίος ήταν δεξιοτέχνης κυνηγός και προσπάθησε να ανέβει από το χωριό Κοκκινοπλός, αλλά δεν το πέτυχε. Αξιόλογη απόπειρα για να φτάσει στην κορυφή του Ολύμπου κάνει το 1780, ο Γάλλος αξιωματικός Σοννίνι, αλλά και αυτός δεν το κατόρθωσε. Ο ίδιος ιστορεί ότι η ομάδα του συνάντησε αρκετό κρύο, χιόνια, πελώριους βράχους και αρκετή ομίχλη και αυτά στάθηκαν εμπόδιο.
Το 1806, αποπειράται ο Άγγλος καθηγητής Λικ, ανάβαση από το Λιτόχωρο, αλλά αποτυχαίνει και αυτός. Εκείνος, όμως που είχε περιπέτεια, όπως διηγούνται οι γεροντότεροι κάτοικοι της Καρυάς, Πουλιάνας και Σκαμνιάς, είναι ο Άγγλος ορειβάτης, Δαβίδ Ουργκουάτ. Αυτός ξεκίνησε από το Λιτόχωρο και τη Λεπτοκαρυά, πέρασε από τα αρχαία Λείβηθρα και έφτασε στο χωριό Καρυά το 1830.
Στην περιοχή του Ολύμπου την περίοδο εκείνη κυριαρχούσε με τη συμμορία του ο αρχιληστής Δήμος και συναντήθηκε συμπτωματικά ο Ουργκουάτ με τον αρχηγό της συμμορίας αυτής, Δήμο. Κάπως περίεργο φαίνεται που ο ληστής συμπάθησε τον Αγγλο περιηγητή και σύναψε μαζί του φιλία. Σύμφωνα με την άποψη των κατοίκων το έκανε αυτό για να δείξει ότι σέβεται τους ξένους ορειβάτες, αλλά και γιατί και ο ίδιος αγαπούσε τη φύση και τα λουλούδια. Αλλά, και να δείξει ότι δεν είναι τόσο σκληρός, όσο οι άνθρωποι τον χαρακτήριζαν. Ο Δήμος κατοικούσε σε ένα επιβλητικό πέτρινο αρχοντικό σπίτι της Καρυάς, όπου εκεί φιλοξένησε τον Ουργκουάτ και του παρέθεσε γεύμα. Ο αρχιληστής ήταν εγωπαθής, φιλόδοξος, αρχομανής και αρκετά μυθομανής. Αφηγήθηκε στον Περιηγητή ότι είχε στην κατοχή του τα εξής χωριά: Καρυά, Πουλιάνα, Σκαμνιά, Σπαρμό, Φλάμπορο (Μητσούνι), Νεζερό, Σκοτίνα, Πούρλια, Κρανιά Ραψάνη και Πυργετό. Επίσης ότι είχε μια αξιόλογη δύναμη από 700 παλικάρια, κάτω από τις διαταγές του και αρκετό υπηρετικό προσωπικό. Για να μην έχει μπελάδες με την τουρκική εξουσία τα είχε καλά μαζί της και πλήρωνε αρκετό κομπόδεμα στην εξουσία.
Ο Δήμος, συνόδευσε τον Ουργκουάτ στην πορεία του προς τον Νεζερό και τη Ραψάνη, όπου και τον άφησε. Του ζήτησε να επανέλθει την επόμενη χρονιά για να τον φιλοξενήσει και να τον οδηγήσει σε μέρη όπου υπάρχουν ερείπια και αρχαίες επιγραφές. Ο Ουργκουάτ, από τη Ραψάνη κατέβηκε στο Ντερλί (Γόννοι) και μέσω του Τυρνάβου και Μελούνας, έφτασε στην Ελασσόνα. Από την Ελασσόνα, όπως, ο ίδιος αναφέρει στο ταξιδιωτικό του βιβλίο, είχε πρόθεση να επιχειρήσει άνοδο προς τον Όλυμπο. Είναι, όμως, περίεργο γιατί δεν ανέβηκε στον Όλυμπο από το μέρος της Καρυάς, Σκαμνιάς και Πουλιάνας και έκανε αυτή την κυκλική πορεία... Στις προθέσεις του ήταν να ανέβει στον Όλυμπο μόνος του χωρίς συνοδεία αλλά μεταπείστηκε από κατοίκους της Ελασσόνας να πάρει μαζί του και τη συνοδεία. Διανυκτέρευσε στην Τσαριτσάνη και από εκεί πέρασε το βουνό Ντιάβα, το χωριό Ντιάβα και τον μικρό οικισμό Καλύβια, ο οποίος υπαγόταν στην Κοινότητα Κρυόβρυσης (Πουλιάνα) και έφτασε στο Μοναστήρι της Αγίας Τριάδας Σπαρμού. Οι καλόγεροι του Μοναστηριού τον φιλοξένησαν και τον απέτρεψαν να ανηφορήσει το βράδυ προς την κορυφή του Ολύμπου, προσφέροντας δυνατό τσίπουρο για να αποκοιμηθεί.
Την άλλη μέρα ξεκίνησε μέσω της χαράδρας και του δάσους, έχοντας απέναντί του το χωριό Πουλιάνα, μπροστά την Παλιά Σκαμνιά και στο κάτω μέρος την Καρυά, έφτασε στην ανατολική πλευρά του Ολύμπου. Από εκεί αντίκρισε στο βάθος τη Θεσσαλονίκη και τη Χαλκιδική, ενώ συνάντησε Σκαμνιώτες βοσκούς, οι οποίοι αρχικά θορυβήθηκαν από την παράξενη ορειβατική ενδυμασία της συνοδείας του. Ο ίδιος αναφέρει στο βιβλίο του ότι τους επιτέθηκαν άγρια τσομπανόσκυλα και για να τους γλιτώσουν οι βοσκοί τους έβαλαν μέσα στα πρόβατα και τους σκέπασαν με τις κάπες τους. Φιλοξενήθηκαν από τους βοσκούς δύο μέρες στη στάνη γιατί είχε πέσει ομίχλη και δεν μπορούσαν να προχωρήσουν. Αφού η ομίχλη έφυγε και καθάρισε ο Ολύμπιος ουρανός, τράβηξαν προς την ανηφόρα και σε κάποιο σημείο της κορυφής βρήκαν κομμάτια πέτρας και ψημένα τούβλα, καθώς με μια επιγραφή, που έγραφε «ΑΓΙΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ».
Η κορυφή αυτή εντοπίστηκε το 1855 από τον Heuzey, σε μια άλλη πλάκα, με την ονομασία Τσιούμα, όπως ακριβώς στα κατοπινά χρόνια την ονομάζουν οι κάτοικοι της Καρυάς, Κρυόβρυσης και Σκαμνιάς. Στο μέρος αυτό έβοσκαν τα κοπάδια των βλαχοποιμένων από τη Μαλαθριά Κατερίνης και τους φιλοξένησαν στη στάνη τους. Δεν είχε άλλο κουράγιο να προχωρήσει, παρότι ήταν ψύχραιμος, διότι οι καιρικές συνθήκες δεν βοηθούσαν στην περαιτέρω ανάβαση. Έτσι, Ουργκουάτ, αφού προμηθεύτηκε από τους βοσκούς πήρε πάλι την ίδια διαδρομή και ξαναγύρισε στο Μοναστήρι του Σπαρμού, όπως, ο ίδιος περιγράφει. Έτσι, τελείωσε η περιπέτεια του Αγγλου περιηγητή- ορειβάτη στον Όλυμπο.
