Από τον Κων/νο Οικονόμου

Ο ΛΑΪΟΣ ΚΑΙ Η ΜΗΝΙΣ ΤΩΝ ΘΕΩΝ: Ο Οιδίποδας ή Οιδίπους, ήταν το πιο τραγικό πρόσωπο της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας. Γονείς του ήταν ο βασιλιάς της Θήβας Λάιος και η Ιοκάστη. Πριν από την γέννηση του Οιδίποδα, ο πατέρας του αποφάσισε να μάθει τι επρόκειτο να γίνει σχετικά με την απόκτηση διαδόχου, επειδή η γυναίκα του, Ιοκάστη, δεν είχε μείνει ως τότε έγγυος παρά τις πολύχρονες προσπάθειες. Η Πυθία των Δελφών του διεμήνυσε πως θα αποκτούσε σύντομα γιο και μάλιστα αυτός θα τον σκότωνε! Πρέπει να αναφέρουμε ότι σπάνια οι χρησμοί ήταν τόσο σαφείς όσο σ’ αυτήν την περίπτωση. Επίσης πρέπει να θυμίσουμε πως ο Λάιος είχε προκαλέσει την μήνιν των Θεών για την ανάρμοστη συμπεριφορά του προς το γιο του Πέλοπα, Χρύσιππο. Η αυτοκτονία του Χρυσίππου στη Θήβα, όπου τον είχε απαγάγει ο Λάιος, προκάλεσε την οργή του Πέλοπα, που καταράστηκε το Λάιο αν αποκτήσει ποτέ γιο, να πεθάνει από το χέρι του.

ΣΤΑ ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΑ ΑΝΑΚΤΟΡΑ: Ο Λάιος, παίρνοντας σοβαρά υπ' όψιν του το χρησμό, μετά την γέννηση του γιου του, τον έδεσε τον από τα πόδια [εξ ου και το όνομα Οιδίπους> οίδημα=πρήξιμο+ πους=πόδι] και τον έδωσε σ’ έναν δούλο, τον οποίο διέταξε να τον αφήσει έκθετο στον Κιθαιρώνα. Έτσι, εναπόθεσε την τύχη του βρέφους στα χέρια των Θεών ή της Τύχης, όπως αναφωνεί ο ίδιος ο Οιδίπους στην ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή. Ένας βοσκός, όμως, βρήκε το παιδί και το παρέδωσε στην γυναίκα του βασιλιά της Κορίνθου, Πόλυβου, την Μερόπη [κατ’ άλλους το όνομά της ήταν Περίβοια]. Αυτοί μην έχοντας δικά τους τέκνα, τον δέχτηκαν σαν «θείο δώρο». Έτσι ο Οιδίποδας έζησε και μεγάλωσε σαν βασιλόπουλο και κληρονόμος του κορινθιακού θρόνου, στην πόλη Τεγέα.

Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ: Μια μέρα όμως κάποιος στην Κόρινθο τον απεκάλεσε με την, διαχρονικά προσβλητική, προσφώνηση «νόθε». Θέλοντας να μάθει το αληθές του λόγου, επειδή κανείς δεν του εξηγούσε στο παλάτι το λόγο που αποκλήθηκε έτσι, κατευθύνθηκε στο Μαντείο των Δελφών. Εκεί η ιέρεια του Απόλλωνα, με ξεκάθαρο, και πάλι, χρησμό τον έδιωξε(!) από τον ιερό χώρο της, επειδή θα γινόταν «ομόκλινος του πατρός του», πατροκτόνος και αιμομίκτης. Ακόμη του τόνισε πως αυτός και τα παιδιά του θα ήταν αιτία πολλών δεινών. Τα λόγια αυτά έπεσαν σαν μαχαιριά στην ψυχή του Οιδίποδα. Έτσι, ξεχνώντας τους λόγους προσέλευσής του στην Πυθία, αποφάσισε να μην γυρίσει στην, θεωρούμενη κατ' αυτόν, πατρίδα του, την Κόρινθο, για να μην προκαλέσει δεινά στους θετούς του γονείς, μιας κι εκείνος τους θεωρούσε ακόμη πραγματικούς γονείς.

ΦΟΝΙΚΟ ΣΤΗ ΣΧΙΣΤΗ ΟΔΟ: Κατά την περιπλάνησή του στον ελλαδικό χώρο, κατευθύνθηκε προς τη Θήβα. Σ’ ένα σταυροδρόμι, λίγο πιο έξω από τις πύλες της πόλης, σ’ ένα τρίστρατο με το όνομα «Σχιστή οδός», συνάντησε μια άμαξα και ύστερα από έντονη λογομαχία σκότωσε τον κάτοχο της άμαξας και τους συνοδούς - δούλους του, εκτός από έναν. Όπως αποδείχθηκε αργότερα, με μαρτυρία του δούλου που σώθηκε, ο Οιδίποδας σκότωσε τον πατέρα του Λάιο, ο οποίος κατευθυνόταν προς την Πυθία για να μάθει τι απέγινε το παιδί του!

Η ΣΦΙΓΓΑ ΚΑΙ Ο ΘΗΒΑΪΚΟΣ ΘΡΟΝΟΣ: Ο Οιδίποδας πλησιάζοντας στην Θήβα, συνάντησε το μυθικό τέρας που οναμαζόταν Σφίγγα. Η Σφίγγα, μια μάστιγα για τους Θηβαίους, σκότωνε κάθε διαβάτη που την συναντούσε, επειδή δεν απαντούσε στο γρίφο της. Έτσι, η Σφίγγα έθεσε στον Οιδίποδα το ερώτημα: «Ποιο ον το πρωί στέκεται στα τέσσερα, το μεσημέρι στα δύο και το βράδυ στα τρία». Τότε έλαβε από εκείνον την εξής απάντηση: «Ο Άνθρωπος είναι εκείνο τον ον, που το ξημέρωμα της ζωής του, ως βρέφος, κινείται στα τέσσερα, το βράδυ της ζωής του, στα γεράματα, στα τρία, με την βοήθεια του μπαστουνιού, ενώ στο μεσοδιάστημα (μεσημέρι) της ζωής κινείται με σιγουριά στα δυο». Μετά την λύση του γρίφου η Σφίγγα έπεσε στον γκρεμό και σκοτώθηκε [άλλοι αρχαίοι συγγραφείς βεβαιώνουν ότι ο Οιδίποδας της επιτέθηκε όταν ήταν ξαφνιασμένη από τη λύση του γρίφου και τη σκότωσε]. Ο Οιδίποδας, μετά το κατόρθωμά του αυτό, αναγορεύτηκε βασιλιάς της Θήβας, από τον προσωρινό βασιλιά της πόλης Κρέοντα. Έτσι, όμως, συζεύχθηκε την Ιοκάστη, που ήταν αδελφή του Κρέοντα, αλλά, κι αυτό ήταν το πιο αλλόκοτο, που ήταν και χήρα του Λάιου και μητέρα του ίδιου του Οιδίποδα!

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΔΕΛΦΙΑ ΤΟΥ!: Με την Ιοκάστη απέκτησε τέσσερα παιδιά, δυο γιους, τον Πολυνείκη και τον Ετεοκλή και δυο κόρες, την Αντιγόνη και την Ισμήνη, που ήταν, βεβαίως, στην πραγματικότητα και αδέλφια του. Έτσι πραγματοποιήθηκαν στο ακέραιο οι χρησμοί που έδωσε η Πυθία στον Λάιο πρώτα και στον Οιδίποδα αργότερα. Υπάρχει άλλη μια μαρτυρία, κατά την οποία η Ιοκάστη έμαθε πως παντρεύτηκε τον γιο της και αυτοκτόνησε. [Βεβαίως την άποψη αυτή δεν την ενστερνίστηκαν όλοι οι αρχαίοι τραγικοί ποιητές]. Ο Οιδίποδας, κατά μια εκδοχή του μύθου, αργότερα ξαναπαντρεύτηκε και με την νέα σύζυγό του, την Ευρυγανεία, απέκτησε τέσσερα παιδιά. Αξίζει να αναφέρουμε πως η αλήθεια αποκαλύφθηκε εξαιτίας του λιμού που μάστιζε την Θήβα, για εφτά χρόνια (όσα και τα χρόνια εξουσίας του Οιδίποδα). Τότε, ένας χρησμός από τον μάντη Τειρεσία, υπέδειξε πως η αιτία του κακού είναι ο φονιάς του Λάιου.

Η ΑΡΧΑΙΑ ΤΡΑΓΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: Στην τραγωδία «Οιδίπους Τύραννος», εκτυλίσσεται η αποκάλυψη του φονιά, που είχε ως αποτέλεσμα την αυτοτύφλωση του Οιδίποδα και την αυτοκτονία της Ιοκάστης (κρεμάστηκε). Στην άλλη σχετική τραγωδία του Σοφοκλή, «Οιδίπους επί Κολωνώ», πληροφορούμαστε πως ο Οιδίποδας, περιπλανήθηκε στον ελλαδικό χώρο, με συνοδό την κόρη του Ισμήνη [κατ’ άλλους με την Αντιγόνη]. Κατέληξε στην Αθήνα, όπου ο βασιλιάς της, Θησέας, τον δέχτηκε και μεσολάβησε για την συμφιλίωσή του με τους Θεούς. Ακολούθησε ο λυτρωτικός του θάνατο. Στην κορυφαία τραγωδία, «Αντιγόνη», μαθαίνουμε για την τύχη της ομώνυμης ηρωίδας, ενώ με την αισχύλεια τραγωδία «Επτά επί Θήβας», μαθαίνουμε για την τύχη του Πολυνείκη, του Ετεοκλή και του Κρέοντα.

Ο Κωνσταντίνος Αθ. Οικονόμου, είναι δάσκαλος στο 32ο Δ. Σχ. Λάρισας, συγγραφέας.

konstantinosa.oikonomou@gmail.com www.scribd.com/oikonomoukon