Του Μάξιμου Χαρακόπουλου
Λίγοι, δυστυχώς, γνωρίζουν ότι προπολεμικά οι Έλληνες Εβραίοι είχαν μια συνεχή και έντονη παρουσία στο ελληνικό κοινοβούλιο. Όπως αναφέρει η εξαιρετική μελέτη του κ. Λέοντος Ναρ “Οι Ισραηλίτες βουλευτές στο ελληνικό κοινοβούλιο (1915-1936)”, σε 13 εκλογικές αναμετρήσεις πολιτεύτηκαν 58 Έλληνες Εβραίοι, ενώ οι έδρες που κατέλαβαν στο διάστημα αυτό ήταν 32. Αναφέρω τα στοιχεία αυτά, με αφορμή την ημέρα μνήμης των Ελλήνων μαρτύρων και ηρώων του Ολοκαυτώματος που διοργάνωσε το Ελληνικό Κοινοβούλιο. Η θηριωδία του ναζιστικού στρατού κατοχής σχεδόν εξολόθρευσε τον εβραϊκό πληθυσμό, σε περιοχές με ιδιαίτερη παρουσία, όπως η Θεσσαλονίκη, διακόπτοντας και αυτήν την ιδιαίτερη συμμετοχή του στα πολιτικά πράγματα του τόπου.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το Ολοκαύτωμα, η Γενοκτονία των Εβραίων, συνιστά ένα ανεξίτηλο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Ταυτόχρονα, όμως, συνιστά και ένα ματωμένο σύμβολο για όσους πιστεύουν και αγωνίζονται για έναν κόσμο χωρίς διακρίσεις, που προέρχονται από θρησκευτική, εθνική ή όποια άλλη ταυτότητα.
Ολοκληρωτικές ιδεολογίες, όπως ο ναζισμός, θέλησαν στον 20ό αιώνα, να εξαλείψουν δια της βίας πληθυσμούς εκατομμυρίων, στο όνομα της «νέας τάξης» που οραματίζονταν. Αποδεικνύοντας ότι η πρόοδος της ανθρωπότητας δεν είναι μόνον συνέπεια της τεχνολογικής ανάπτυξης -που περίφημα μπορεί να εξυπηρετήσει και τις επιδιώξεις του κακού- αλλά και των ηθικών και πνευματικών αρχών που την διέπουν.
Το αποτέλεσμα ήταν, μαζί με τα εκατομμύρια των νεκρών στα πεδία των μαχών και άλλων τόσων και περισσότερων από τις κακουχίες και τις στερήσεις του πολέμου, τα εκατομμύρια εκείνων που μαρτύρησαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Η ύπαρξή τους, οι συνθήκες κράτησης και εξόντωσης των κρατουμένων σε αυτά, συνιστούν όνειδος στο διηνεκές για την ανθρωπότητα. Με μόνη κατηγορία την εθνική ή θρησκευτική τους καταγωγή αθώοι και ανυπεράσπιστοι άνθρωποι οδηγήθηκαν σε φρικτό τέλος. Διότι κάποιοι άλλοι θεώρησαν ότι είχαν την εξουσία επί της ανθρώπινης ζωής, τυφλωμένοι από τη μισαλλοδοξία και το μίσος για αυτούς που θεωρούσαν εκ προοιμίου εχθρούς τους.
Ανάμεσα στους Εβραίους που διώχθηκαν απηνώς από τις ναζιστικές αρχές ήταν και αυτοί της Ελλάδος και ιδιαιτέρως της Θεσσαλονίκης, όπου διαβιούσε και η πολυαριθμότερη εβραϊκή κοινότητα, εγκατεστημένη εκεί ήδη από τις αρχές του 16ου αιώνα. Ευτυχώς, όμως, σε άλλες περιπτώσεις όπως στην Αθήνα, ή και στην Λάρισα, με συντονισμένες ενέργειες εκκλησιαστικών και πολιτικών παραγόντων, παρά τον τεράστιο κίνδυνο που συνεπάγονταν αυτές οι κινήσεις σε καθεστώς κατοχής, διεσώθη το μεγαλύτερο τμήμα των Ελλήνων Εβραίων.
Και αυτό θα πρέπει να το υπενθυμίζουμε και να το εμπεδώσουμε στην συλλογική ιστορική μνήμη. Όπως για παράδειγμα ότι ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός είχε δώσει οδηγίες στους ιερείς να βαπτίζουν μυστικά χριστιανούς τους Έλληνες Εβραίους ή ότι ο τότε διευθυντής της Αστυνομίας Άγγελος Έβερτ είχε δώσει διαταγές να τους εκδίδουν ταυτότητες στα αστυνομικά τμήματα.
Θα πρέπει να διαδώσουμε ως παραδείγματα γνήσιου ανθρωπισμού τη δράση προς βοήθεια των Ελλήνων Εβραίων, προσωπικοτήτων όπως ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, η Ιωάννα και ο Κωνσταντίνος Τσάτσος και η ηρωίδα Λέλα Καραγιάννη.
Έχουμε χρέος να διατηρήσουμε άσβεστη την μνήμη όσων συνέβησαν, όχι μόνον από σεβασμό προς τα αθώα θύματα, αλλά πρωτίστως ως δίδαγμα προς αποφυγή της επανάληψης των ίδιων ή παρεμφερών εγκληματικών συμπεριφορών.
Και αν κάποιος, πριν από λίγα μόνον χρόνια θεωρούσε ότι η πιθανότητα επανάληψής τους -τουλάχιστον στον λεγόμενο αναπτυγμένο κόσμο, όπου τις αξίες της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ισότητας τις θεωρούσαμε αυτονόητες- ήταν μηδαμινή, σήμερα τα δεδομένα έχουν, δυστυχώς, αλλάξει.
Η οικονομική κρίση, οι μεγάλες κοινωνικές αντιθέσεις, η κρίση του πολιτικού συστήματος, τα μεταναστευτικά ρεύματα, ο ισλαμιστικός εξτρεμισμός έχουν δημιουργήσει ένα εκρηκτικό περιβάλλον, ακόμη και σε αυτήν την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η επιβολή πολιτικών που ενισχύουν προφανώς τις διακρίσεις, από κυβερνήσεις που τρέμουν μπροστά στην άνοδο λαϊκιστικών, ξενοφοβικών, έως και φιλοναζιστικών μορφωμάτων, δείχνει ότι έχουμε εισέλθει σε μια νέα εποχή, που τα «τέρατα», που θεωρούσαμε νεκρά, έχουν αρχίσει και πάλι να ξυπνούν.
Γι’ αυτό και απαιτείται η κινητοποίηση όλων όσων πιστεύουν στις αρχές της δημοκρατίας και της ελευθερίας ώστε να αναστρέψουμε τώρα, που είναι ακόμη σχετικά νωρίς, κάθε παρέκκλιση που ακυρώνει αυτές τις αρχές.
Δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια για παράδειγμα στα εγκλήματα του Ισλαμικού Κράτους που επιδίδεται σε φρικαλέες σφαγές των αντιπάλων του ή τρομοκρατικά χτυπήματα στην Ευρώπη ή αλλού.
Ούτε να επιτρέψουμε να νοθευτούν οι αρχές λειτουργίας της ΕΕ λόγω της ξενοφοβίας και του στενά νοούμενου εθνικού συμφέροντος, κάτι που φαίνεται να συμβαίνει το τελευταίο διάστημα.
Να, λοιπόν, ποιο είναι το πραγματικό νόημα της απόδοσης τιμής προς τα θύματα του Ολοκαυτώματος στην Ελλάδα. Να γιατί είναι απαραίτητη η υπόμνηση των εγκλημάτων και των γενοκτονιών που συντελέστηκαν στο παρελθόν. Για να μην ξαναγίνουν!
Ο κ. Μάξιμος Χαρακόπουλος, βουλευτής Λαρίσης και πρώην αναπληρωτής υπουργός, είναι τομεάρχης Παιδείας και Θρησκευμάτων της Νέας Δημοκρατίας.
